Mahya, Ramazan ayı boyunca camilerin minareleri arasına kurulan ışıklı yazı ve şekillerdir. Genellikle kandillerle ya da günümüzde ampullerle yapılır. Mahyalar sadece Ramazan ayında kullanıldığı için, “aylık” anlamına gelen Farsça kökenli “mâhiyye” kelimesinden türemiştir. Bu aydınlık yazılar Ramazan gecelerini süsler, insanlara güzel sözler ve hatırlatmalar sunar.

Mahya Nasıl Ortaya Çıktı?

Osmanlı döneminde camiler mübarek gecelerde kandillerle süslenirdi. Zamanla bu süslemeler minareler arasında yazılar oluşturacak şekilde yapılmaya başlandı. Mahya geleneğinin 1600’lü yıllarda başladığı düşünülür. Rivayete göre, Fatih Camii müezzini Hattat Hafız Ahmed Kefevi’nin kurduğu bir düzenlemeyi Sultan I. Ahmed çok beğenmiş ve bu uygulamanın camilerde yapılmasını istemiştir. O günden sonra Ramazan ayı boyunca camilerde mahyalar kurularak, geceler ışıl ışıl aydınlatılmıştır.

Mahya Nasıl Kurulur?

Eskiden mahyalar kandillerle yapılırdı. Hazırlıklar aylar öncesinden başlardı. Ustalar, minareler arasına ne yazılacağını ve hangi motiflerin yer alacağını kararlaştırırdı. Fitiller sazlardan yapılır, kandiller temizlenir ve yerleştirilirdi. Mahya ustaları işlerini büyük bir titizlikle yapardı. Hattâ her bir yazı için küçük bir model çizilir, bu model beğenilirse uygulanırdı.

Bugün ise mahyalar elektrikli ampullerle hazırlanıyor. Yine de hazırlığı ve kurulumu büyük bir dikkat gerektiriyor. Her bir harf ya da motif, minareler arasına gerilen özel iplere tutturuluyor.

^{(Yapay Zeka ile Oluşturulmuştur.)}

Mahyalarda Neler Yazılır?

Mahyalarda genellikle güzel sözler yer alır. Ramazan’ın başlangıcında “Hoş geldin ya şehr-i Ramazan”, “On bir ayın sultanı” gibi cümleler yazılır. Ramazan’ın sonuna doğru ise “Elveda” ya da “Bayramınız mübarek olsun” gibi vedalar yerini alır. Ayrıca “Bismillah”, “Maşallah”, “Ya Rahim”, “İsraftan sakın” gibi hatırlatıcı ifadeler de çok kullanılır.

Bazen sadece yazı değil, çiçekler, gemiler, köprüler, ay ve yıldız gibi motifler de ışıkla çizilir. Bu motifler mahyalara ayrı bir güzellik katar.

Mahyalar Neden Önemli?

Mahyalar sadece güzel görünmekle kalmaz, aynı zamanda insanlara birlik, sevgi, paylaşma ve dayanışma gibi değerleri hatırlatır. Özellikle savaş yıllarında ya da önemli olaylarda da kullanılmıştır. Örneğin, I. Dünya Savaşı’nda “Muhacirleri unutma” veya Cumhuriyet’in ilk yıllarında “Hâkimiyet milletindir” gibi yazılar cami mahyalarında yer almıştır. Böylece insanlar mahyalar aracılığıyla mesajlar almış, duygularını paylaşmıştır.

^{(Yapay Zeka ile Oluşturulmuştur.)}

Zaman Yolculuğu

400 yıl önce Osmanlı camilerinde ilk mahyalar kurulduğunda, bunlar yağ kandilleriyle yapılırdı. Hazırlıklar aylar sürerdi. Bugün ise elektrikle hazırlanan mahyalar aynı geleneği modern şekilde sürdürüyor.