Yazın denize giriyoruz, kışın kar topu oynuyoruz, ilkbaharda doğa canlanıyor, sonbaharda ise yapraklar sararıp dökülüyor. Tüm bu değişiklikler bize çok normal geliyor ama aslında bu değişimlerin arkasında çok önemli bir bilimsel gerçek yatıyor: Dünya’nın hareketleri ve eğik duruşu.

^{(Yapay Zeka ile Oluşturulmuştur.)}

Dünya Hangi Hareketleri Yapar?

Dünya aynı anda iki farklı hareket yapar:

1. Kendi ekseni etrafında dönme: 24 saatte tamamlanır ve gece-gündüz oluşur.
2. Güneş etrafında dolanma (yörünge hareketi): Yaklaşık 365 gün sürer ve mevsimlerin oluşmasını sağlar.

Ancak sadece bu dolanma hareketi mevsimleri açıklamaya yetmez. En önemli farkı yaratan şey, Dünya’nın ekseni eğik durmasıdır.

Eksen Eğikliği Ne Demektir?

Dünya, Güneş’in etrafında dönerken kendi etrafında da döner. Ama bu dönme, tam dik bir şekilde değil. Dünya’nın dönme ekseni, yörünge düzlemine göre yaklaşık 23,5 derece eğiktir. Bu eğiklik, Dünya’nın farklı bölgelerinin yıl boyunca Güneş ışınlarını farklı açılarla almasına neden olur. İşte mevsimlerin asıl sebebi budur!

^{(Bilim Genç Dergisi / Çizer: Derin ASLAN)}

Güneş Işınlarının Açısı Neden Önemlidir?

Güneş ışınları bir yere dik geldiğinde, enerji daha küçük bir alana yayılır. Bu da o bölgenin daha çok ısınmasına yol açar. Örneğin yaz mevsiminde böyle olur.

Ancak ışınlar eğik gelirse, aynı enerji daha büyük bir alana dağılır ve bölge daha az ısınır. Bu da kış mevsimini oluşturur. Yani Güneş ışınlarının yere düşme açısı, mevsimi belirleyen en önemli etkendir.

^{(Bilim Genç Dergisi / Çizer: Derin ASLAN)}

Mevsimlerin Dönüm Noktaları: 21 Haziran – 21 Aralık – 21 Mart – 23 Eylül

21 Haziran

• Yengeç Dönencesi’ne Güneş ışınları dik gelir.
• Kuzey yarımkürede yaz başlar.
• Gündüzler en uzundur, geceler en kısadır.
• Güney yarımkürede ise kış mevsimi başlar.

21 Aralık

• Oğlak Dönencesi’ne Güneş ışınları dik gelir.
• Kuzey yarımkürede kış başlar.
• Geceler en uzun, gündüzler en kısadır.
• Güney yarımkürede yaz başlar.

21 Mart ve 23 Eylül

• Güneş ışınları Ekvator’a dik gelir.
• Gece ve gündüz süreleri eşittir.
• 21 Mart: İlkbaharın başlangıcı (Kuzey Yarımküre)
• 23 Eylül: Sonbaharın başlangıcı (Kuzey Yarımküre)

Dünya Güneş’e Yakınken Kış, Uzakken Yaz mı Olur?

Hayır! Bu çok yapılan bir yanlış yorumdur. Dünya, Güneş’e Ocak ayında en yakın konumundadır ama bu sırada kuzey yarımkürede kış mevsimi yaşanır. Çünkü mevsimlerin oluşmasını belirleyen şey mesafe değil, eksende eğiklik ve ışınların geliş açısıdır.

^{(Bilim Genç Dergisi / Çizer: Derin ASLAN)}

Düşünelim: Eğer Dünya’nın Ekseni Eğik Olmasaydı Ne Olurdu?

-Güneş ışınları her yere hep aynı açılarla gelirdi.

-Gece ve gündüz süreleri hep eşit olurdu.

-Mevsimler hiç oluşmazdı.

-Yani hep aynı sıcaklıklar olurdu, kar, çiçeklenme, yaprak dökümü gibi olaylar yaşanmazdı. Bu da doğadaki yaşam döngüsünü tamamen değiştirirdi.

^{(Bilim Genç Dergisi / Çizer: Derin ASLAN)}

Mevsimler Doğayı Nasıl Etkiler?

Mevsimler yalnızca sıcaklıkları değil, aynı zamanda:

-Hayvanların göç etmesini

-Bitkilerin çiçek açmasını ya da yaprak dökmesini

-Tarım zamanlarını

-İnsanların giyim, beslenme ve yaşam biçimini de etkiler.

Yani mevsimler, canlı yaşamı için çok büyük bir öneme sahiptir.