Doğumu ve Yaşamı

Nasreddin Hoca’nın 1208 yılında Eskişehir’in Sivrihisar ilçesine bağlı Hortu köyünde doğduğu kabul edilmektedir. 1284 yılında Konya’nın Akşehir ilçesinde vefat ettiği ve mezarının burada bulunduğu bilinmektedir. Yaşadığı dönem, Anadolu Selçuklu Devleti'nin zayıfladığı ve beylikler döneminin başladığı yıllara denk gelir. Bu dönemde Anadolu, Moğol akınları ve iç karışıklıklarla sarsılmış, halk ekonomik ve sosyal zorluklarla karşılaşmıştır.

^{(Yapay zeka ile oluşturulmuştur.)}

Eğitimi ve Görevleri

Nasreddin Hoca’nın dönemin medreselerinde eğitim gördüğü ve İslam ilimlerinde bilgili bir kişi olduğu kaynaklarda yer almaktadır. Vaizlik yaptığı ve zaman zaman kadılık görevinde bulunduğu da ifade edilmektedir. Hem dinî konularda halka rehberlik etmiş hem de sosyal hayatta adaletin sağlanmasına katkıda bulunmuştur.

Fıkraları ve Özellikleri

Nasreddin Hoca fıkraları, sözlü gelenek yoluyla kuşaktan kuşağa aktarılmış ve zamanla yazılı hâle getirilmiştir. Bu fıkralarda Hoca, farklı sosyal roller üstlenir: Bazen köylü, bazen kadı, bazen de bilge bir kişi olarak karşımıza çıkar. Fıkraların ana temaları arasında adalet, cehalet, cimrilik, ikiyüzlülük, kibir gibi toplumsal konular yer alır. Bu fıkralarda mizah, hazırcevaplık ve zekâ ön plandadır.

📜ÖRNEK FIKRA: YE KÜRKÜM YE!

Nasreddin Hoca bir gün büyük bir yemeğe davet edilir. Üzerinde eski, sade kıyafetler vardır. Yemeğe gittiğinde kimse ona ilgi göstermez, hatta sofrada yer bile verilmez. Hoca sessizce eve döner, en süslü kürkünü giyip tekrar davete gider. Bu kez herkes ilgiyle karşılar, en güzel yere oturtur, yemekler sunar.

Hoca tabağından bir kaşık alır ve kürkünün yakasına doğru tutarak:

— "Ye kürküm ye!" der.

Herkes şaşırır:

— "Hoca, kürk yemek mi yer?" diye sorarlar.

Hoca gülümseyerek cevap verir:

— "Az önce buraya sade hâlimle geldim, kimse yüzüme bakmadı. Şimdi kürkümle geldim, herkes ilgi gösterdi. Demek ki davet bana değil, kürkümeymiş!"

BU FIKRA NE ANLATIYOR?

Bu fıkra, insanları dış görünüşlerine göre değil, kişiliklerine ve değerlerine göre değerlendirmek gerektiğini anlatır.

Hoca burada, gülümseten ama düşündüren bir ders verir:

Gerçek değer, elbiseden değil, insanın kendisinden gelir!

^{Nasreddin Hoca Zaman Yolcusu -Soyağacı (TRT Çocuk)}

Kültürel Etkisi ve Uluslararası Tanınırlığı

Nasreddin Hoca’nın kişiliği ve fıkraları, Anadolu halk kültürünün temel taşlarından biri haline gelmiştir. Türkiye dışında Orta Asya, İran, Balkanlar ve Arap coğrafyasında da tanınmakta ve sevilmektedir. UNESCO, 1996 yılında Nasreddin Hoca’nın doğumunun 800. yılı anısına etkinlikler düzenlemiştir. Her yıl temmuz ayında Konya’nın Akşehir ilçesinde “Nasreddin Hoca Şenlikleri” düzenlenmektedir.

Kaynakça:

Nasrettin Hoca ve Ailesi. Selçuk Üniversitesi, erişim tarihi 14 Mayıs 2025, https://www.selcuk.edu.tr/Birim/research-and-application-centers/nasreddin_hoca_uyg_ve_ars_mrkz/2082/nasreddin-hoca-ve-ailesi/43178

Nasreddin Hoca.” Türk Maarif Ansiklopedisi, erişim tarihi 14 Mayıs 2025, https://turkmaarifansiklopedisi.org.tr/nasreddin-hoca

Nasreddin Hoca.” Akşehir Belediyesi, erişim tarihi 14 Mayıs 2025, http://www.aksehir.gov.tr/nasreddin-hoca

Nasreddin Hoca.” Eskişehir Valiliği, erişim tarihi 14 Mayıs 2025, http://www.eskisehir.gov.tr/nasreddin-hoca

TRT Çocuk. ''Nasreddin Hoca Zaman Yolcusu-Soyağacı.'' Youtube. erişim tarihi 14 Mayıs 2025.https://www.youtube.com/watch?v=9tq2ozJ_eDU

Nasreddin Hoca.” Konya Valiliği, erişim tarihi 14 Mayıs 2025, http://www.konya.gov.tr/nasreddin-hoca