Periskop, engellerin arkasından veya su altından çevreyi gözlemlemek amacıyla kullanılan optik bir alettir. Periskopta bir tüp içinde, her iki uca 45 derece açıyla yerleştirilmiş düz aynalar veya prizmalar bulunur. Bu düzenek, ışığın yönünü değiştirerek kullanıcının doğrudan görmediği bir alanı gözlemlemesini sağlar. Bazı gelişmiş periskoplarda, görüntüyü büyütmek için mercekler de kullanılır. 

Yapay zeka ile oluşturulmuştur

Tarihçe

Periskopun ilk prototipi, 1854 yılında Fransız kimyager Hippolyte Marié-Davy tarafından geliştirilmiştir. 1902’de Amerikalı mühendis Simon Lake, bu tasarımı denizaltılarda kullanılmak üzere uyarlamıştır. İrlandalı optik tasarımcısı Sir Howard Grubb’un katkılarıyla periskoplar modern halini almıştır. 

Nasıl Çalışır?

Periskoplar, ışığın yansıma prensiplerine dayanır. Gelen ışık birinci aynadan yansıtılarak ikinci aynaya yönlendirilir ve oradan da gözlemcinin gözüne ulaşır. Her iki ayna, yatay düzlemle 45 derece açı yapacak şekilde yerleştirilmiştir. Bu düzenek sayesinde, ışınlar 90 derece yön değiştirir ve kullanıcı, doğrudan görmediği bir alanı gözlemleyebilir. 

Yapay zeka ile oluşturulmuştur

Nerelerde Kullanılır?

·      Askerî Uygulamalar: Periskoplar, özellikle denizaltılarda su yüzeyini gözlemlemek için kullanılır. Ayrıca tanklar ve siperlerde düşman hareketlerini izlemek amacıyla da kullanılmıştır.

·      Sivil Kullanım: Tehlikeli bölgelerde ve nükleer araştırma tesisleri gibi yerlerde güvenli gözlem imkânı sağlar.

·      Eğitim: Periskoplar, ışığın yansıma prensiplerini öğretmek amacıyla eğitim materyali olarak da kullanılır.

TRT Çocuk, Sürpriz Kutusu- Periskop yapımı

Günümüzde

Günümüzde, periskoplar daha gelişmiş teknolojilerle donatılmıştır. Fiber optik teknolojisi sayesinde daha ince ve uzun periskoplar üretilmiş, gece ve gündüz görüş yetenekleri eklenmiştir. Ayrıca, buğulanmayı önlemek için periskop borusunun içi kuru hava veya azot gazı ile doldurulur.

Kaynakça

TÜBİTAK Bilim Genç. “Periskopta Yansıyan Işınları Gözlemleyelim.” Erişim: 10 Mayıs 2025. https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/periskopta-yansiyan-isinlari-gozlemleyelim.

Kültür ve Yaşam. “Periskop: Kullanım Alanları ve İcat Serüveni.” Erişim:10 Mayıs 2025. https://kulturveyasam.com/periskop-kullanim-alanlari-ve-icat-seruveni/.

Fenbilim.net. “Periskop Nedir?” Erişim:10 Mayıs 2025. https://www.fenbilim.net/2016/03/periskop-nedir.html.