11.11, resmi adıyla “11.11 Küresel Alışveriş Festivali” (11.11 Global Shopping Festival), Çin merkezli e-ticaret şirketi Alibaba Group tarafından başlatılan ve günümüzde dünyanın en büyük çevrimiçi alışveriş etkinliklerinden biri haline gelen bir organizasyondur. Festival her yıl 11 Kasım tarihinde düzenlenmektedir. Tarihin seçilmesinde, 11/11 tarihinin görsel olarak dört bekar bireyi temsil etmesi etkili olmuştur. Bu nedenle etkinlik, “Bekarlar Günü” (Singles’ Day) olarak da anılmakta; aynı zamanda “Double 11” (Çift 11) adıyla uluslararası literatürde yer almaktadır. “Double 11” ifadesi, hem tarihin sayısal biçimini (11.11) hem de etkinliğin küresel ölçekte markalaşan ticari kimliğini vurgulayan bir kavramsal kısaltma olarak kullanılmaktadır.

Etkinliğin Tarihsel ve Kültürel Kökeni

Bekarlar Günü, ticari bir alışveriş festivali niteliği kazanmadan önce 1993 yılında Çin’in Nanjing Üniversitesi öğrencileri tarafından kutlanmaya başlanmıştır. Bu tarih, Alibaba Group’un etkinliği ticarileştirmesinden yaklaşık on altı yıl öncesine karşılık gelmektedir. Öğrenciler, bu günü bekarlığı bir eksiklik olarak görmek yerine bireysel özgürlüğü ve bağımsız yaşam biçimini kutlamanın bir aracı olarak değerlendirmiştir.

Söz konusu dönemde etkinliğin temel amacı, toplumsal normlara alternatif bir bireysel kimlik ifadesi sunmaktır. Bekarlık, bu bağlamda bir tercih ve kimlik göstergesi olarak ele alınmış; böylece henüz ticarileşmemiş ancak belirli bir kültürel temele dayanan bir sosyal pratik ortaya çıkmıştır.

Zamanla bu kutlama biçimi, bireylerin kendilerine hediye alma davranışıyla bütünleşmiştir. Katılımcılar, bu özel günde kendilerine küçük hediyeler alarak günü kutlamaya başlamıştır.

Bu kültürel pratik, ilerleyen yıllarda Alibaba tarafından geliştirilen ticari modele doğrudan uyum göstermiştir. Böylece bireysel tüketim davranışına dayalı bu sosyal gelenek, dijital pazarlama stratejileriyle birleşerek 11.11 Küresel Alışveriş Festivali’nin kültürel temelini oluşturmuştur.

^{Alibaba Grubunun Logosu (depositphotos)}

Küresel Ölçek ve Pazar Hâkimiyeti

Bekarlar Günü, satış hacmi ve kapsamı açısından dünya genelindeki çevrimiçi alışveriş etkinlikleri arasında öne çıkan bir konum edinmiştir. Etkinliğin uluslararası düzeydeki etkisi; ABD merkezli Black Friday, Cyber Monday ve Amazon Prime Day gibi benzer etkinliklerin dijital satış rakamlarını aşmasıyla belirginleşmiştir.

2020 yılı 11.11 Alışveriş Festivali’nde toplam satış hacmi 75 milyar ABD doları olarak kaydedilmiştir.  Aynı yıl, ABD’de Şükran Günü ile Cyber Monday arasındaki beş günlük dönemde çevrimiçi harcamalar 28,49 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmiştir. Bu veriler, 11.11’in küresel çevrimiçi ticarette yüksek bir işlem yoğunluğuna ulaştığını göstermektedir.^【1】 

Bunun yanı sıra JD.com (JD) ve Pinduoduo (PDD) gibi Çin merkezli e-ticaret platformlarının da 11 Kasım tarihinde benzer kampanyalar düzenlemesi, 11.11’in yalnızca Alibaba Group’un bir girişimi olma niteliğini aşarak Çin e-ticaret sektöründe yaygın biçimde benimsenen bir çevrimiçi alışveriş dönemine dönüştüğünü ortaya koymaktadır.

Ticarete Entegrasyon ve Alibaba’nın Stratejik Rolü

Bekarlar Günü’nün e-ticaret festivaline dönüşümü, 2009 yılında Alibaba Group’un perakende platformları Taobao ve Tmall aracılığıyla gerçekleştirilmiştir. Bu yıldan itibaren 11 Kasım tarihi ilk kez büyük ölçekli bir indirim etkinliği olarak değerlendirilmiş ve yıl boyunca sürdürülen kampanyalarla ilişkilendirilmiştir.

İlk 11.11 etkinliğine yalnızca 27 satıcı katılmış; amaç, çevrimiçi alışverişin avantajlarına ilişkin farkındalık yaratmak olmuştur. Etkinliğin ilk yılında, 24 saat içinde 7,6 milyon ABD doları (yaklaşık 52 milyon Yuan) tutarında satış gerçekleşmiştir. Kısa sürede büyüyen etkinlik, 2010 yılında 711 mağazanın katılımıyla 138 milyon dolarlık satış hacmine ulaşmış ve geniş bir ekonomik etki alanı oluşturmuştur.^【2】 

Alibaba, etkinliği Çin ticaret takviminde görece durgun bir döneme konumlandırarak stratejik bir planlama izlemiştir. 11.11 tarihi, Ekim ayındaki Altın Hafta tatili ile Çin Yeni Yılı arasındaki dönemde düzenlenmiş; böylece perakendecilere stok yönetimi, tüketicilere ise harcama planlarını bu tarihe yönlendirme olanağı sağlamıştır. Bu strateji, etkinliği ekonomik açıdan verimli bir zaman dilimine yerleştirmiştir.

Zamanla Alibaba, etkinliğin kapsamını ulusal sınırların ötesine taşımıştır. 2018 yılındaki onuncu yıl dönümü, kapsamlı medya yayınları, ünlü katılımları ve çeşitli canlı etkinliklerle kutlanmıştır. Bu uygulamalar, 11.11’i yalnızca bir indirim döneminden çıkararak özellikle Güneydoğu Asya başta olmak üzere uluslararası ölçekte tanınan bir küresel alışveriş festivaline dönüştürmüştür.

Başlangıçta yalnızca 24 saat süren alışveriş etkinliği, ilerleyen yıllarda format değişikliğine uğramıştır. 2020 itibarıyla Alibaba, satış süresini genişleterek toplamda 11 güne kadar uzatmıştır. Bu düzenleme, yalnızca toplam ticaret hacmini (GMV) artırmayı değil, aynı zamanda lojistik ve operasyonel yoğunluğu dengelemeyi de amaçlamıştır.

Tek bir gün içinde gerçekleşen yüksek işlem hacminin neden olduğu lojistik tıkanıklık ve sistem yükü risklerini azaltmak amacıyla süre uzatılmış; böylece satış süreci daha sürdürülebilir hale getirilmiş, tüketici deneyimi iyileştirilmiş ve operasyonel verimlilik artırılmıştır. Bu dönüşüm, 11.11’in olgunlaşma sürecini ve rekabet ortamında sürdürülebilir büyüme gereksinimini yansıtmaktadır.

Finansal Başarılar ve Küresel Rekorlar

11.11 Küresel Alışveriş Festivali, 2009 yılında kaydedilen 7,6 milyon ABD doları tutarındaki ilk satış hacminden itibaren istikrarlı bir büyüme sergilemiştir.^【3】2014 yılı, etkinliğin gelişim sürecinde önemli bir dönüm noktası olmuştur. Aynı yıl Alibaba Group’un New York Borsası’nda halka arz edilmesi ve festivalin 9 milyar dolarlık satış hacmine ulaşması, 11.11’in küresel ölçekte tanınmasını sağlamıştır.  Bu dönemde Bekarlar Günü satışları ilk kez ABD’deki Black Friday ve Cyber Monday toplam satışlarını geride bırakarak küresel e-ticaret takviminde lider konuma yükselmiştir. İzleyen yıllarda da satış hacmi her yıl yeni rekorlar kırarak artış göstermeye devam etmiştir.

2018 yılı, etkinliğin onuncu yıl dönümü olması bakımından ekonomik yoğunluk açısından dikkat çekici sonuçlar ortaya koymuştur. Şirketin çeşitli platformlarında 24 saat içinde 30 milyar ABD dolarını aşan brüt ürün hacmi (GMV) gerçekleşmiştir.  Bu satışlar şirketin kendi ödeme sistemi olan Alipay ödeme altyapısı üzerinden gerçekleştirilmiş ve ilk 1 milyar dolarlık işlem, gece yarısından sonraki ilk dakikada tamamlanmıştır.^【4】 

Aynı yıl elde edilen 30 milyar dolarlık satış hacmi, küresel e-ticaret tarihinde bir hız rekoru olarak da kayda geçmiştir. Amazon Prime Day’in toplam satış hacmi, etkinliğin başlamasından sonraki ilk 60 saniye içinde aşılmıştır. Ayrıca söz konusu tutar, Almanya’nın aynı günkü gayri safi yurtiçi hasılasının yaklaşık üç katına denk gelmiştir. Bu durum, Bekarlar Günü’nün kısa bir zaman diliminde yüksek düzeyde ekonomik likidite ve talep akışı yarattığını göstermektedir.^【5】 

2020 yılında etkinliğin süresinin 24 saatten 11 güne çıkarılması finansal sonuçların daha da büyümesine katkı sağlamıştır. Alibaba, 2020 Bekarlar Günü kapsamında 498,2 milyar yuan (yaklaşık 75 milyar ABD doları) tutarında satış gerçekleştirmiştir. Bu rakam, bir önceki yılın 268 milyar yuanlık hacmine kıyasla kayda değer bir artışı ifade etmektedir.^【6】 Süre uzatımı, satışların daha dengeli biçimde yürütülmesini sağlamış; böylece toplam ticaret hacmi rekor seviyelere ulaşmıştır.

Bekarlar Günü’nün ölçeği, diğer küresel alışveriş dönemleriyle karşılaştırıldığında belirgin bir farklılık ortaya koymaktadır. 2020 yılı verileri, 11.11’in satış hacminin ABD merkezli Black Friday, Cyber Monday ve Amazon Prime Day gibi etkinliklerin toplam satış hacmini dahi geride bıraktığını göstermektedir. Bu durum, 11.11’in dünya genelinde en yüksek ticaret hacmine sahip çevrimiçi alışveriş etkinliği konumunu pekiştirmiştir.

2024 Yılı Verileri ve Güncel Gelişmeler

2024 yılı itibarıyla 11.11 Küresel Alışveriş Festivali, on altıncı yılını kutlamış ve Alibaba Group’un Taobao ile Tmall platformlarında rekor katılım ve yüksek tüketici etkileşimi ile gerçekleşmiştir. Festivalin teması, yapay zekâ teknolojilerinin entegrasyonu, genç kuşakların artan harcama gücü ve premium tüketime yönelim olmuştur.

Alibaba Group Başkan Yardımcısı ve Tmall Başkanı Bo Liu, 2024 11.11 etkinliğinde “tüketici katılımının tarihi bir seviyeye ulaştığını” ve şirketin kullanıcı deneyimini güçlendirme çabalarının sektörde yeni bir standart oluşturduğunu belirtmiştir.

Etkinlik boyunca yaklaşık 300.000 marka katılım göstermiş; bunların 589’u 100 milyon RMB (yaklaşık 13,8 milyon ABD doları), 45’i ise 1 milyar RMB (yaklaşık 138 milyon ABD doları) eşiğini aşmıştır. Apple, Nike ve Xiaomi gibi küresel markalar satış hacmi bakımından öne çıkmıştır.^【7】 

Alibaba’nın 88VIP üyelik programı bu dönemde 42 milyonu aşkın üyeye ulaşmış ve üyelerin harcama oranı bir önceki yıla göre %50’den fazla artmıştır.^【8】 

Taobao ve Tmall Group (TTG), etkinlik süresince tüketicilere ve satıcılara yönelik toplam 30 milyar RMB (yaklaşık 4,3 milyar ABD doları) değerinde kupon ve teşvik sağlamıştır. Bunun yanı sıra 13 milyar RMB’lik yatırım, satıcı destekleri ve pazarlama sübvansiyonları için ayrılmıştır.^【9】 

Ayrıca Alibaba, Accio adlı yapay zekâ tabanlı işletmeden işletmeye (B2B-Bussiness to Bussiness) arama motorunun beta sürümünü kullanıma sunmuştur. Bu araç, dünya genelindeki küçük ve orta ölçekli işletmelerin doğal dilde arama yaparak küresel tedarikçilere erişimini kolaylaştırmaktadır. Accio; İngilizce, Fransızca, İspanyolca, Portekizce ve Almanca dillerini desteklemekte, ürün bilgilerini nesnel biçimde sunan “Accio Page” ve işlemleri hızlandıran “Accio Agent” modüllerini içermektedir.

2024 11.11 Küresel Alışveriş Festivali, Alibaba Group’un teknoloji entegrasyonları ve ticari teşviklerle desteklenen geniş katılım ve yüksek işlem hacmi ile tamamlanmıştır.