Abbasî Dönemi'nde Bir Dünya Tarihi Anlatısı Kurmak, Zeynep Kaya Ünal tarafından kaleme alınan ve Dergâh Yayınları tarafından Mart 2024'te yayımlanan bir akademik çalışmadır. Bu eser, Abbâsîler döneminde tarih yazımının evrimini ve özellikle tarihçi Mes’ûdî’nin metodolojisini derinlemesine incelemektedir. Ünal, Mes’ûdî’nin Mürûcu’z-zeheb ve et-Tenbih adlı eserlerini analiz ederek, onun tarih anlayışını ve dünya tarihi anlatısındaki yerini ortaya koymaktadır.

İçerik Özeti

Kitap, Abbâsî hilafetinin Şam'dan Bağdat'a taşınmasıyla birlikte ortaya çıkan Irak tarih ekolünün gelişimini ele almaktadır. Bu dönemde Medâinî, İbn Kuteybe, Belâzürî ve Yâkûbî gibi önemli tarihçilerin yetişmesi, tarih yazımının evriminde önemli bir rol oynamıştır. Ayrıca Şuûbiye hareketinin etkisiyle mevaliye dair bilgilerin tarih kitaplarında daha fazla yer bulması ve Helenistik kültürün etkilerinin tarih kitaplarına girmeye başlaması da bu dönemin özelliklerindendir.

Mes’ûdî, bu dönemin sonlarında Bağdat'ta dünyaya gelmiş ve eserlerinde coğrafya, edebiyat, kelâm, astronomi ve astroloji gibi pek çok ilmi "ahbâr" çatısı altında birleştirerek tarih sahasına dahil etmiştir. Bu yaklaşımı, tarih anlatısının kapsamını genişletmiş ve kronolojik bir dünya tarihi anlayışını ortaya koymuştur.

Temalar

• Tarih Yazımının Evrimi: Abbâsîler döneminde tarih yazımının nasıl evrildiği ve yeni metodolojilerin nasıl ortaya çıktığı incelenmektedir.
• Mes’ûdî'nin Metodolojisi: Mes’ûdî’nin tarih yazımındaki yaklaşımı, kullandığı kaynaklar ve metodolojisi detaylı bir şekilde analiz edilmektedir.
• Ahbâr Geleneği: Ahbâr geleneğinin tarih yazımındaki rolü ve Mes’ûdî'nin bu geleneği nasıl benimsediği tartışılmaktadır.
• Dünya Tarihi Anlatısı: Mes’ûdî'nin eserlerinde dünya tarihini nasıl ele aldığı ve farklı coğrafyaları nasıl birleştirerek bir anlatı oluşturduğu ele alınmaktadır.

Anlatım ve Üslup

Zeynep Kaya Ünal, akademik bir dil ve metodolojik bir yaklaşım benimseyerek, Mes’ûdî'nin tarih yazımını derinlemesine incelemektedir. Eser, tarih yazımının evrimini ve Mes’ûdî'nin katkılarını anlamak isteyen akademisyenler ve tarih meraklıları için önemli bir kaynaktır.