1873 yılında Tokat’ın Zile ilçesinde doğan Abdurrahman Dursun (Yalvaç) Bey, öğretmenlikten milletvekilliğine, ticaretten eğitimciliğe uzanan çok yönlü bir yaşam sürmüştür. Sivas Kongresi delegeliğinden TBMM 1. Dönem milletvekilliğine kadar Millî Mücadele’de aktif görevler üstlenmiş; özellikle eğitim, iç güvenlik ve adalet konularındaki eleştirileriyle dikkat çeken bir isim olmuştur. Emekliliğinin ardından öğretmenliğe dönerek Sivas ve Tokat’ta tekrar eğitim alanında hizmet vermiş, 9 Eylül 1948’de Bursa’da vefat etmiştir.
Erken Yaşamı ve Eğitimi
Abdurrahman Dursun Bey, 1873 yılında Tokat’ın Zile ilçesinde Müderris Sofuzade Hüseyin Efendi ile Ayşe Dudu Hanım’ın oğlu olarak doğdu. Zile’deki ilk öğreniminin ardından 1888 yılında Tokat Medresesinde eğitimine başladı. Müftü Osman Efendi’den icazet aldıktan sonra İstanbul Erkek Öğretmen Okulu’na girdi ve 1903 yılında mezun oldu.
Eğitimcilik Kariyeri
1903 yılında Çorum İdadisi’nde tarih ve coğrafya öğretmeni olarak mesleğe başladı. Bir yıl sonra Fransızca ve tarım dersleri verdi. Erzurum, Amasya, Malatya, Bolu, Edirne ve Ankara gibi şehirlerdeki çeşitli eğitim kurumlarında öğretmenlik ve idarecilik yaptı. Özellikle Erzurum Öğretmen Okulu Müdürlüğü ve Ankara Sultanisi’nde edebiyat ve felsefe öğretmenliği dikkat çeken görevleri arasında yer aldı.
Millî Mücadele Döneminde Siyasi Katkıları
Dursun Bey, 1919 yılında Çorum’u temsilen Sivas Kongresi’ne katılan iki delegeden biri oldu. 23 Nisan 1920’de açılan Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde Dr. Atıf Bey’in istifası sonrası Çorum milletvekili olarak görev aldı. Mecliste muhalif milletvekillerinin oluşturduğu II. Grup içinde yer aldı. Millî Eğitim, Bayındırlık, Sağlık ve İrşat komisyonlarında bulundu.
Meclis Faaliyetleri ve Eleştirileri
Dursun Bey, Pontus meselesi, idare-i örfiye uygulamaları ve iç isyanlara ilişkin görüşlerini sert şekilde dile getirdi. Özellikle Samsun’da sıkıyönetim ilanına ve avans kanunlarına muhalefet etti. Eğitim konusunda, Çorum İdadisi’ne liyakatsiz bir kişinin müdür atanmasını Meclis gündemine taşıdı. Bu önergesi Maarif Vekili Dr. Rıza Nur ile gerilime neden oldu ve görevinden alınmasıyla sonuçlandı.
Milletvekilliği Sonrası ve Eğitimde Yeniden Hizmet
Meclis çalışmalarının sona erdiği 1923 sonrasında Amasya’ya yerleşerek ticaretle uğraştı. 1926-1927 yıllarında Sivas Kız Öğretmen Okulu’nda psikoloji ve öğretim usulü dersleri verdi. 1931’de Tokat Ortaokulu’nda tarih ve coğrafya öğretmenliği yaptı. 1 Nisan 1933’te emekli oldu. Soyadı Kanunu sonrası “Yalvaç” soyadını aldı.
Son Yılları ve Ölümü
Emeklilik yıllarında Bursa’ya taşındı. Kitap ve eski yazma eser merakıyla tanınan Dursun Bey, kütüphanelerde sıkça vakit geçirdi. 9 Eylül 1948’de Bursa’da vefat etti. Üçü erkek, ikisi kız olmak üzere beş çocuk babasıydı.
