Adana Analı Kızlı, içli köftenin hem büyük (ana) hem de küçük (kız) biçimlerinin et suyunda pişirilmesiyle hazırlanan, özgün yapım tekniği ve derin kültürel anlamlarıyla öne çıkan yöresel bir yemektir. Çorba formunda sunulan bu yemek, Adana başta olmak üzere Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde farklı varyantlarla yaşatılmaktadır.

Köken ve Özellikler

Yemek adını, irice köfteleri annelerin, küçükleri ise kızların yapmasından alır. Böylece kız çocukları erken yaşta yemek yapımına katılırken, geleneksel teknikleri de annelerinden öğrenir. Osmanlı’dan günümüze uzanan yaygınlıkla Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde tanınmaktadır.

Adana Analı Kızlı’da büyük (ana) ve küçük (kız) köfteler, içli köftenin farklı boyutları olarak karşımıza çıkar. Ana köfteler yaklaşık 3 cm çapında ve 35–40 g ağırlığındadır; içinde erkek koyun eti, mor soğan, biber salçası, margarin ve maydanoz bulunur. Dış hamurunda dövülmüş dana eti, ince bulgur, irmik ve biber salçası kullanılır. Kız köfteler ise dış harçtan yapılmış, yaklaşık 1 cm çapında, 2 g ağırlığında, içsiz küçük yuvarlaklardır. Et suyunda biber salçası, ayçiçek yağı, nohut ve kırmızı kök biber ile pişirilir. Yemeğin kıvamı, lezzet dengesi ve geleneksel yapım yöntemi onu diğer türlerinden ayırır.

^{Adana Analı Kızlı ( Türkiye Kültür Portalı)}

Coğrafi İşaret ve Denetim

Adana Analı Kızlı, 26.10.2020 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş bir mahreç işaretli üründür (Tescil No: 576). Tescil sahibi Adana Ticaret Odası’dır ve ürünün geleneksel yapım süreci Adana ili sınırlarında gerçekleştirilmelidir. Denetimler, Adana Ticaret Odası koordinasyonunda kamu ve meslek kuruluşlarının katılımıyla yılda en az bir kez yapılmaktadır. Denetimde malzeme, yöntem ve porsiyon ölçütleri incelenmektedir.

Malzemeler

Dış Hamur (Ana ve Kız Köfteler için Ortak)

• Dövülmüş dana kıyması (tercihen döş eti)
• Esmer ince bulgur
• İrmik
• Un (isteğe bağlı, bağlayıcılık için)
• Yumurta
• Biber salçası
• Tuz
• Karabiber
• Kırmızı toz biber

İç Harç (Sadece Ana Köfteler için)

• Erkek koyun eti kıyması
• Mor soğan (ince doğranmış)
• Biber salçası
• Margarin veya tereyağı
• Maydanoz (ince doğranmış)
• Tuz
• Karabiber

Çorba (Et Suyu Karışımı)

• Et suyu veya su
• Ayçiçek yağı
• Kuru soğan (ince doğranmış)
• Biber salçası
• Haşlanmış nohut
• Kırmızı kök biber (acı pul biber)
• Kuru nane
• Tuz
• Limon (servis sırasında isteğe bağlı)

Hazırlık ve Pişirme Süreci

1. Dış Hamurun Hazırlanması: Kıyma (tercihen dana döş eti), ince bulgur, irmik, un, yumurta, biber salçası, tuz ve baharatlar (kararbiber, kırmızı toz biber) yoğurma kabına alınır. Malzemeler yoğrularak macun kıvamında, elastik yapıda bir dış hamur elde edilir. Bu yoğurma işlemi yaklaşık 20–30 dakika sürer ve hamurun dağılmadan şekil alabilmesi için önemlidir.
2. İç Harcın Hazırlanması: Mor soğan ince doğranır ve yağ (tercihen margarin) ile kavrulur. Üzerine erkek koyun eti kıyması eklenerek kavurmaya devam edilir. Kıyma tamamen suyunu salıp çekinceye kadar kavrulur. Ardından biber salçası ve doğranmış maydanoz eklenir. Karışım soğumaya bırakılır.
3. Ana Köftelerin Şekillendirilmesi: Hazırlanan dış hamurdan ceviz büyüklüğünde parçalar alınır. Avuç içinde yuvarlanıp başparmakla ortası oyularak çanak formu verilir. Soğumuş iç harç çanağa doldurulur, ardından köftenin ağzı dikkatlice kapatılarak yuvarlanır. Ana köfteler yaklaşık 3 cm çapında ve 35–40 g ağırlığındadır.
4. Kız Köftelerin Hazırlanması: Aynı dış hamurdan içsiz, küçük yuvarlak köfteler hazırlanır. Bunlar yaklaşık 1 cm çapında ve 2 g ağırlığındadır. Kız köfteler kısa sürede pişeceği için ayrı bekletilir.
5. Pişirme Aşaması: Geniş bir tencerede ince doğranmış kuru soğan, ayçiçek yağı ve salça kavrulur. Üzerine et suyu veya su eklenir. Kırmızı kök biber (acı pul biber), kuru nane ve haşlanmış nohut ilave edilir. Su kaynamaya başladığında önce kız köfteler, ardından ana köfteler dikkatlice eklenir. Tüm köfteler yumuşayıncaya kadar yaklaşık 15–20 dakika pişirilir. Kıvamı yoğunlaşmış, köfteler dağılmamış olmalıdır.
6. Servis: Ocaktan alındıktan sonra yemeğe arzuya göre limon suyu sıkılarak sıcak şekilde servis edilir. Yemeğin hem çorba hem de ana yemek olarak değerlendirilmesi mümkündür.