Afyonkarahisar manda yoğurdu, Anadolu mandalarından elde edilen sütlerin fermente edilmesiyle üretilen, yoğun kıvamı ve yüksek besin değeri ile öne çıkan geleneksel bir süt ürünüdür. Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından “Menşe Adı” ile tescillenmiş olan bu ürün, yalnızca Afyonkarahisar ili sınırlarında üretilebilmekte ve yöresel üretim teknikleri ile karakteristik özelliklerini kazanmaktadır.
Mandacılık (AA)
Ürün Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri
Afyon manda yoğurdu, genellikle kaymak üretiminden sonra elde edilen kaymakaltı manda sütünden üretilmektedir. Üretimde kullanılan manda sütleri, Afyon ilinde yetiştirilen Anadolu mandalarına aittir. Bu mandalar, yöreye özgü sulak alanlarda yetişen taze kamış (frig), yonca, küspe ve yemlerle beslenir.
Görünüm: Porselen beyazı renkte, yoğun kıvamlı, sıkı yapılı ve hafif yapışkan bir dokuya sahiptir.
Tat ve Koku: Kendine has hafif ekşi tat ve aroması ile geleneksel yoğurt lezzetini taşır.
Besin Değeri: En az %3 süt yağı ve %5 protein içeriğine sahiptir. Süt yağı oranı yüksek manda sütünden üretilmesiyle dikkat çeker. pH değeri 4,2–4,9 aralığında, titrasyon asitliği ise %0,6–1,5 arasında değişmektedir.
Ayırt Edici Özellikler: Ürün, kaymak üretimi sonrası elde edilen kaymakaltı sütün yoğurda dönüştürülmesiyle üretilir. Bu süreç, hem ekonomik değerlendirme hem de geleneksel lezzet açısından önemlidir. Süt kaynağının yöreye özgü mandalardan sağlanması, ürünün özgünlüğünü pekiştirir.
Üretim Metodu
Afyon manda yoğurdu, küçük ölçekli işletmelerde geleneksel yöntemlerle ya da daha büyük tesislerde endüstriyel tekniklerle üretilmektedir.
Geleneksel Üretim Aşamaları
- Kaymak üretimi sonrası elde edilen kaymakaltı süt temin edilir.
- Süt kaynatılarak ısıl işlem uygulanır.
- Sıcaklık 40–45 °C'ye düşürülerek inokülasyon yapılır (%1–2 oranında önceki yoğurttan).
- Karışım, 3–5 saat inkübasyon sürecine alınır.
- Ön soğutma ve ardından soğuk depolama yapılır.
Endüstriyel Üretim Aşamaları
- Kaymakaltı süt standardize edilir (süt yağı en az %3 olacak şekilde).
- İsteğe bağlı homojenizasyon uygulanır.
- 90–95 °C’de 5–10 dakika ısıl işlem yapılır.
- 40–45 °C’ye soğutulup inokülasyon yapılır.
- Dolum sonrası inkübasyon (42–45 °C’de, 3–5 saat) gerçekleştirilir.
- Ön soğutma ve 4–6 °C’de depolama ile süreç tamamlanır.
Raf ömrü, buzdolabı koşullarında 20 gündür. Ürün, ilgili mevzuata uygun şekilde etiketlenip ambalajlanarak tüketiciye sunulur.
Afyon Manda Yoğurdu (AA)
Coğrafi Sınır ve Denetim
Afyon manda yoğurdu yalnızca Afyonkarahisar ili sınırlarında ve yöreye özgü yöntemlerle üretilebilir. Ürünün karakteristik yapısı ve kalitesi, üretim sürecinde kullanılan çiğ sütün kaynağı, işleme yöntemleri ve muhafaza koşulları ile doğrudan ilişkilidir.
