Ahmet Anzavur, Osmanlı İmparatorluğu’nun son döneminde görev yapmış eski bir jandarma subayı ve Millî Mücadele’ye karşı girişilen isyan hareketlerinin başlıca figürlerinden biridir. 1860’lı yıllarda Çanakkale’nin Biga ilçesine bağlı İpkaye köyünde doğan Anzavur, 1919–1920 yılları arasında Batı Anadolu’da Kuvâ-yi Milliye’ye karşı düzenlediği isyanlarla tanınmaktadır. İngiliz destekli faaliyetleri, İstanbul Hükûmeti ve padişah yanlısı çevrelerle ilişkileri ile dikkat çeken Anzavur, Kuvâ-yi Milliye karşıtı ayaklanmaları nedeniyle Türk Kurtuluş Savaşı tarihinde önemli bir isim olarak yer almıştır. 1921 yılında öldürülmüştür.

Kökeni ve Erken Dönem Yaşamı

Ahmet Anzavur, 1864 Çerkez sürgünüyle Osmanlı topraklarına gelen Ançok ailesine mensuptur. Çanakkale'nin Biga ilçesindeki İpkaye köyünde dünyaya gelmiştir. Fiziksel özellikleriyle ilgili dönem belgelerinde çeşitli betimlemelere yer verilmiş, inatçı, baskıcı ve gösterişe düşkün kişiliği vurgulanmıştır.

Genç yaşta jandarma teşkilatında göreve başlayan Anzavur, kız kardeşinin saraya cariye olarak alınması sayesinde yükselmiş, Makriköy (Bakırköy) Jandarma Karakol Komutanlığına atanmıştır. Sadakatinin ödülü olarak Biga’da bir konak tahsis edilmiştir. Ancak yolsuzluk iddiaları nedeniyle Konya’ya sürülmüş ve farklı yerlerde görev yapmıştır.

II. Meşrutiyet’in ardından Çakırcalı Mehmed Efe’nin etkisiz hale getirilmesinde görev almış, Aydın bölgesindeki bu görevinden dolayı padişah tarafından ödüllendirilmiştir. Bu dönem, İngilizlerle ilişkilerinin başladığı yıllar olarak değerlendirilmektedir.

Görevleri ve Teşkîlât-ı Mahsûsa Bağlantısı

Ahmet Anzavur, bir dönem Beşiktaş’taki Çerkez Kulübü’nde aktif olmuş ve Teşkîlât-ı Mahsûsa bünyesinde Kafkas Cephesi’nde görev almıştır. I. Dünya Savaşı süresince Biga’da yaşamış, atçılıkla ilgilenmiş, savaş sonrası ise jandarma birlikleriyle yeniden aktif görevlere dönmüştür.

23 Nisan 1919 tarihinde İzmit Sancağı Mutasarrıflığı’na atanmış ve geniş yetkilere sahip olmuştur. Bu dönemde, Kuvâ-yi Milliye karşıtı faaliyetleriyle tanınmaya başlamıştır.

Kuvâ-yi Milliye’ye Karşı İsyanları

1919 yılı sonbaharından itibaren Ahmet Anzavur, İstanbul Hükûmeti ve İngiliz destekli olarak Anadolu’da Millî Mücadele'yi engellemeye yönelik isyanlara öncülük etmiştir. Cemiyet-i Ahmediye’yi kurarak Balıkesir çevresinde örgütlenmiş ve Kuvâ-yi Muhammedî adı altında silahlı gruplar oluşturmuştur.

• Birinci İsyan (Ekim–Aralık 1919): Anzavur, Susurluk, Gönen ve Bandırma gibi yerlerdeki millî teşkilatlanmalara saldırmış, silahlı çatışmalarda ölümler yaşanmış ve bazı bölgelerde geçici hâkimiyet sağlamıştır. Bu isyan, Çerkez Ethem kuvvetleri tarafından bastırılmıştır.
• İkinci İsyan (Şubat–Nisan 1920): Anzavur’un ikinci isyanında Edremit Kaymakamı Köprülülü Hamdi Bey’in öldürülmesi büyük etki yaratmıştır. İsyan sırasında, İngilizlerden silah ve mühimmat desteği almış, Bandırma’da kısa süreli bir hâkimiyet kurmuştur. Ancak Kuvâ-yi Seyyare ve millî kuvvetler tarafından bu isyan da bastırılmıştır.

Son Dönemi ve Ölümü

1920’nin ikinci yarısında Kocaeli bölgesinde görülen Anzavur, Düzce ve Geyve dolaylarında Kuva-yı Milliye karşıtı faaliyetlerde bulunmuştur. Ayağının kırılmasıyla İstanbul’a geri dönmüş, tekrar Anadolu’ya geçerek İngilizler aracılığıyla yeni temaslar kurmaya çalışmıştır. Ancak 1921’de Karabiga yakınlarında yerel direnişçiler tarafından düzenlenen bir pusuda öldürülmüştür.