Ahmet Naşit Mengü, Türk askeri ve yaver olarak Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün en uzun süre görev yapan yaverlerinden biri olmuştur. 1903 yılında Erzurum’da doğmuş, İstiklal Harbi’ne katılmış ve Cumhuriyet’in ilk yıllarında üst düzey askeri görevlerde bulunmuştur. Sakarya Meydan Muharebesi’nde yaralanmış ve Kırmızı Şeritli İstiklal Madalyası ile ödüllendirilmiştir. Atatürk’ün vefatına kadar yanında görev yapan Mengü, savaş yıllarında ve sonrasında gösterdiği hizmetlerle tanınmış, anıları dönemin tanıklıklarının önemli bir kaynağı haline gelmiştir.
Hayatı ve Askerî Kariyeri
Ahmet Naşit Mengü, 1903 yılında Erzurum’da doğmuştur. Babası Tütüncüzade Akif Bey’dir. 1 Temmuz 1920’de Talimgâha katılmış ve 1 Kasım 1920’de asteğmen olarak mezun olmuştur. Meclis-i Milli Muhafız Taburu 8. Bölük Takım Komutanlığı’na atanmış, 1 Mart 1921’de teğmen olmuştur.
Sırasıyla II. İnönü Muharebesi, Kütahya-Eskişehir Muharebeleri ve Sakarya Meydan Muharebesi’ne katılmıştır. Sakarya’da 10 Eylül 1921’de sağ kolundan yaralanmış, ardından 25 Ağustos 1922’de Kırmızı Şeritli İstiklal Madalyası ile ödüllendirilmiştir. Büyük Taarruz’da ve Mudanya Mütarekesi heyetinde de yer almıştır.
30 Ağustos 1922’de üsteğmen, 30 Ağustos 1929’da yüzbaşı, 1935’te kıdemli yüzbaşı olmuştur. 30 Ağustos 1930–10 Kasım 1938 tarihleri arasında Atatürk’ün yaverliğini yapmıştır. Atatürk’ün vefatından sonra 27 Şubat 1939’a kadar İnönü döneminde de kısa süreli yaverlik görevine devam etmiştir.
Hukuk Eğitimi ve İkinci Ordu Hizmeti
Ordu hizmetinden ayrıldıktan sonra Ankara Hukuk Fakültesi’ne girmiş ve 1940 yılında mezun olmuştur. Sınıf değişikliği talebi kabul edilmiştir. 27 Mayıs 1942’de II. Dünya Savaşı nedeniyle tekrar orduya çağrılmış ve Ankara Merkez Komutanlığı Adli Subayı olarak görevlendirilmiştir. 16 Haziran 1946’da ikinci kez ordu ile ilişiği kesilmiştir.
Tanıklıkları ve Anıları
Mengü, Atatürk’ün ölüm anında yanında bulunan isimlerden biridir. Bu tanıklığı sebebiyle çeşitli kaynaklarda Atatürk’ün son sözlerine dair anlatımları aktarılmıştır. “Saat kaç?” şeklindeki anlatım, İsmail Habib Sevük tarafından Mengü’ye dayandırılmıştır. Ayrıca 1927’de Atatürk’ün İstanbul ziyaretinde yaşananları ve Atatürk’ün halkla ilişkilerine dair gözlemlerini de kaleme almıştır.
Kişiliği ve Özel Hayatı
Ahmet Naşit Mengü; görevlerinde dakik, itaatkâr, vefakâr ve sorumluluk sahibi bir asker olarak tanımlanmıştır. Görgü kurallarına ve terbiyeye özen gösterdiği, nazik ve hassas bir karaktere sahip olduğu kayıtlarda yer alır. Evli ve bir çocuk babası olan Mengü, Fransızca bilmektedir. 6 Ekim 1960 tarihinde sağlık sorunları nedeniyle malul kabul edilmiştir. 29 Ekim 1964 tarihinde vefat etmiş, Ankara Cebeci Asri Mezarlığı’na defnedilmiştir.
Katıldığı Savaşlar ve Madalya
- Savaş: İstiklal Harbi
- Madalya: Kırmızı Şeritli İstiklal Madalyası
- Rütbeler: Asteğmen (1920), Teğmen (1921), Üsteğmen (1922), Yüzbaşı (1929), Kıdemli Yüzbaşı (1935)
- Yaverlik Süresi: Atatürk döneminde 8 yıl 2,5 ay; İnönü döneminde 4 ay
