Türkiye’nin ilk haftalık siyasi haber dergisi olarak bilinen Akis, 15 Mayıs 1954 tarihinde Metin Toker tarafından Ankara’da yayımlanmaya başlamış ve 31 Aralık 1967’ye kadar toplam 706 sayı çıkmıştır. Özellikle 27 Mayıs 1960 darbesi sürecinde aktif bir yayın politikası izlemiş, hem iktidar hem de muhalefete karşı eleştirel tutumu ile dönemin siyasi atmosferinde önemli bir rol oynamıştır. Tarafsız haber verme iddiasıyla yola çıkan dergi, Demokrat Parti yönetiminin basın üzerindeki baskılarıyla karşı karşıya kalmış, Metin Toker ve çalışma arkadaşları zaman zaman hapis cezaları almıştır. Yayın politikası, siyasi habercilikte tarafsızlık, eleştiri ve demokratikleşme vurgusu üzerine kurulmuş, yayın hayatının sonlarına doğru ise dönemin ekonomik ve teknolojik gelişmelerine uyum sağlayamaması nedeniyle sonlandırılmıştır.
Kuruluşu ve Yayın İlkeleri
Akis Dergisi, Metin Toker’in girişimiyle 15 Mayıs 1954 tarihinde “AKİS Haftalık Aktüalite Mecmuası” adıyla Ankara’da yayın hayatına başlamıştır. Amerika’da yayımlanan "Time" dergisini örnek alarak kurulan Akis, tarafsız, eleştirel ve ciddi bir aktüalite dergisi olarak planlanmıştır. Başlangıçta 20×28 cm boyutlarında 36 sayfalık olan derginin ilk kapaklarında Celal Bayar ve Adnan Menderes’in fotoğrafları yer almıştır.
Dergi; iç politika, dış politika, ekonomi, tıp, sanat, spor ve kültür gibi konuları kapsamış, aktüel olayları insan öğesiyle betimleyerek sunmuştur. Derginin anladığı “aydın” tipi ise her konuda temel bilgiye sahip, dünyayı ve ülkesini takip eden bilinçli okuyuculardı.
1960 Darbesi ve Akis’in Yayın Tutumu
Akis, 27 Mayıs 1960 darbesine giden süreçte Demokrat Parti’yi sert bir dille eleştirmiştir. Bu dönemde özellikle DP’nin basın özgürlüğü ve demokrasiye yönelik politikalarına karşı eleştirilerde bulunmuş, bunun sonucunda CHP’ye yakınlığı iddia edilerek siyasi baskıya uğramıştır.
Metin Toker’in, dönemin Devlet Bakanı Mükerrem Sarol’u eleştiren yazıları sonucunda yargılanması ve mahkum edilmesi, Akis’in kamuoyunda daha fazla ilgi görmesine neden olmuş, derginin tirajı 37 bine ulaşmıştır. Dergi, 29 Nisan 1960’ta kapatılmış, ancak 27 Mayıs darbesinden sonra askeri yönetimin izniyle tekrar yayına başlamıştır.
27 Mayıs Sonrası ve Yayın Hayatının Sonu
27 Mayıs darbesini olumlayan bir tutum sergileyen Akis, askeri yönetimin uygulamalarını başlarda desteklemiştir. Ancak Milli Birlik Komitesi’nin üniversitelere ve basına yönelik tasfiyeleri üzerine eleştirel bir tutum geliştirerek, sivilleşme ve demokratikleşme çağrısı yapmıştır.
Adalet Partisi’nin seçim başarıları Akis çevresinde hayal kırıklığı yaratmış, 1960'ların sonlarında ekonomik zorluklar ve teknolojik gelişmelere ayak uyduramama nedeniyle 31 Aralık 1967’de yayın hayatına son verilmiştir.
