Aksaray Tahinlisi, Aksaray ilinin mutfak kültüründe yer alan ve geçmişi eskiye dayanan bir yöresel lezzettir. Hamurunun hazırlanması, yufkaların açılması ve kendine özgü şeklinin verilmesi, uzun yıllardır yerel ustalar tarafından uygulanmakta olan üretim metoduna dayanmaktadır. Ürün, özellikle ramazan ayında ve sahurda tercih edilmektedir.

^{Aksaray Tahinlisi (AA)}

Ayırt Edici Özellikler

Aksaray Tahinlisi, özel amaçlı buğday unu ve kepekli buğday unu kullanılarak hazırlanan hamurun, tahin, tereyağı ve zeytinyağı ile yapılan iç harçla desteklenmesiyle hazırlanır. Hamur yufka şeklinde açıldıktan sonra rulo hâline getirilip bezelere ayrılır ve yuvarlak biçimde pişirilir. Ürünün pişirilmeden önce üzerine sürülen tahinli harç ve odun ateşinde taş fırında pişirilmesi, Aksaray Tahinlisi’nin kendine özgü özellikleri arasında yer alır. Tok tutma özelliği ve üretim sürecinde ustalık gerektiren şekil verme yöntemi de ürünün ayırt edici niteliklerini oluşturur.

Ramazan ve Sahur ile İlişkisi

Aksaray Tahinlisi, özellikle ramazan ayında üretilen ve sahur sofralarında sıklıkla tercih edilen bir yöresel üründür. Tok tutma özelliği nedeniyle sahurda tüketimi yaygındır ve ramazan süresince talep artışı görülür. Üretim, ramazan ayına özel olarak yapılmakta ve bu dönemde fırınlarda yoğun bir şekilde hazırlanarak tüketiciye sunulmaktadır.

^{Aksaray Tahinlisi (AA)}

Hamur ve Malzemeler

Aksaray Tahinlisi’nin hamuru ve iç harcı için kullanılan bileşenler aşağıdaki gibidir:

Hamur için

• 440 g özel amaçlı buğday unu
• 110 g kepekli buğday unu
• 200 ml su
• 20 g beyaz toz şeker
• 10 g tuz
• 20 g kuru maya
• 200 ml tereyağı veya zeytinyağı
• 50 ml tahin
• 200 ml süt

İç harç için

• 200 ml tahin
• 100 ml zeytinyağı
• 20 g tereyağı

Hamur, kuru mayanın su içinde eritilmesi ve unlarla yoğrulması ile hazırlanır. İç harç, tahin, yağ ve tereyağı karışımından oluşur ve hamurun içine yerleştirilir.

Üretim ve Pişirme Metodu

Hamur, mayalanması için ılık bir ortamda 30-40 dakika bekletildikten sonra altı eşit bezeye ayrılır. Her beze, un serpilmiş tepsi üzerinde açıldıktan sonra iç harç yayılır ve rulo hâline getirilir. Rulolar, 10-15 dakika daha mayalandıktan sonra helezon şeklinde sarılır ve yağlanmış tepsiye yerleştirilir. Üzerine tahinli yağ karışımı sürülerek, önceden odun ateşinde ısıtılan taş fırında 190-200 ℃’de pişirilir. Pideler üstü kızarınca servise hazır hâle gelir ve isteğe bağlı olarak sıcakken üzerine toz beyaz şeker serpilebilir.

^{Üretim Aşamasından Bir Görsel (AA)}

Dağıtım ve Talep

Aksaray Tahinlisi, üretildiği şehirde yoğun talep görmekte olup, Türkiye’nin farklı illerine ve Avrupa’daki Aksaraylıların yaşadığı bazı bölgelere kargo ile gönderilmektedir. Üretim yapan fırınlar, siparişleri sabah erken saatlerden itibaren almaya başlar ve akşam iftara kadar ürünleri tüketiciye ulaştırır. Ramazan boyunca üretim ve dağıtım faaliyetleri artış göstermektedir.

Denetim ve Tescil

Aksaray Tahinlisi, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında 25.05.2021 tarihinde mahreç işareti olarak tescil edilmiştir. Tescil ettiren Aksaray Belediyesi olup, ürünün coğrafi sınırı Aksaray ili ile sınırlıdır. Denetimler, Aksaray Belediyesi koordinasyonunda; Aksaray İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ve Aksaray İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nden konusunda uzman kişilerin katılımıyla yürütülür.

Denetimlerde, üretimde kullanılan malzemelerin ve oranlarının uygunluğu, iç ve dış harcın hazırlanması, üretim metoduna uyum ve Aksaray Tahinlisi ibaresi ile mahreç işareti ambleminin doğru kullanımı kontrol edilir. Denetimler yılda bir kez düzenli olarak yapılır ve ihtiyaç veya şikâyet halinde ek denetimler gerçekleştirilebilir.