Alaşehir ekmeği; Manisa ili Alaşehir ilçesinde geleneksel yöntemlerle üretilen, ekşi mayalı ve taş fırında pişirilen bir ekmek çeşididir. Durum buğdayı (Triticum durum) unu, tuz, su ve üzüm suyu ile hazırlanan ekşi maya kullanılarak üretilir. Hamur, 700–900 gramlık baton biçiminde veya 1300–1400 gramlık yuvarlak formda şekillendirilir. Yuvarlak formda olanların çapı 27–30 cm arasında olup orta kısımları çizilir. Üzerine “haşır” adı verilen un-su karışımı sürülür ve susam serpilerek taş fırında pişirilir.

İç rengi açık sarı, kabuk rengi ise kahverengi olan Alaşehir ekmeği, ince ve çıtır kabuk yapısıyla ayırt edilir. Üzüm suyu ile hazırlanan ekşi maya, ürüne özgün aroma ve yapı kazandırır. Üretimde kullanılan durum buğdayı unu, taş veya su değirmenlerinde öğütülür ve kepeği ayrılmadan kullanılır. Bu özellikler, ürünün coğrafi sınırla olan ün bağını güçlendirir.

Hamur Bileşenleri ve Üretim Süreci

150 kg Alaşehir ekmeği üretimi için hamur bileşenleri şunlardır: 100 kg ekmeklik buğday unu, 65–70 litre su, 3–4 kg ekşi maya, 1,5 kg tuz ve 13–15 kg susam. Ekşi maya, 5 kg ekmeklik buğday unu, 2500 ml su ve 2500 ml üzüm suyunun karıştırılmasıyla hazırlanır. Maya, kontrollü sıcaklık koşullarında 7–10 gün boyunca fermente edilir. Sürekliliği sağlamak için kullanılan mayadan alınan miktar kadar un, su ve üzüm suyu eklenerek yeniden beslenir.

Hamur, dinlendirilmiş ve elenmiş durum buğdayı ununa su, tuz ve ekşi maya eklenerek yaklaşık 20 dakika yoğrulur. İlk fermantasyon için 15–20 dakika dinlendirilir, ardından kısa bir yoğurma ile ikinci fermantasyona geçilir. Bu aşama 90 dakika sürer. Şekillendirilen hamurlar, oda sıcaklığında kısa süre dinlendirilir. Üzerlerine 200 ml suya 50 g ekmeklik buğday unu ile hazırlanan “haşır” karışımı ve 8–12 g susam eklenerek 210 °C sıcaklıktaki taş fırında yaklaşık 30 dakika pişirilir. Soğutulan ekmekler gıda ile temasa uygun bezlere sarılarak muhafaza edilir. Alaşehir ekmeği, oda sıcaklığında 4–6 gün boyunca tazeliğini koruyabilir.

Coğrafi Sınır ve Ün Bağı

Alaşehir ekmeğinin üretimi, yalnızca Manisa ili Alaşehir ilçesi sınırları içinde gerçekleşir. Ürünün geçmişi bölge mutfak kültüründe köklü bir yere sahiptir. Durum buğdayı unu ve üzüm suyu ile hazırlanan ekşi maya gibi üretim unsurları, Alaşehir’e özgü uygulamalardır. Bu nedenle ürün ile coğrafi sınır arasında doğrudan bir ün bağı bulunur.

Denetim Mekanizması

Ürünün coğrafi işaret kapsamında korunması ve standartlara uygunluğunun sağlanması amacıyla denetimler Alaşehir Ticaret ve Sanayi Odası koordinasyonunda yürütülür. Denetim mercii; Alaşehir Belediyesi, Alaşehir Lokantacılar Pastacılar Unlu Mamuller Fırıncılar Esnaf Odası ve Alaşehir Ticaret ve Sanayi Odası temsilcilerinden oluşur. Denetimler yılda en az bir kez düzenli olarak, ayrıca ihtiyaç duyulduğunda veya şikâyet üzerine gerçekleştirilir. Üretim bileşenleri, metodun uygunluğu, şekil ve boyutlar ile işaret ve logo kullanımı denetim kapsamındadır.

Tescil Bilgileri

Alaşehir ekmeği, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında mahreç işareti türünde coğrafi işaret olarak tescillenmiştir. Tescil başvurusu 11 Nisan 2021 tarihinde yapılmış, 23 Mayıs 2022 tarihinde 1119 numarayla tescil edilmiştir. Ürünün üretimi ve işaret kullanımı yalnızca Manisa ili Alaşehir ilçesi sınırları içinde gerçekleşmektedir.