Alpu Barajı, Türkiye'nin Tokat il sınırları içerisinde yer almakta ve enerji üretimi, sulama ile taşkınlardan korunma gibi amaçlar doğrultusunda kullanılmaktadır. Tokat ilinin sahip olduğu zengin su potansiyelinin değerlendirilmesi ve sürdürülebilir su yönetimi kapsamında planlanmış barajlardan biridir.

Coğrafi Konum ve Yapısal Özellikler

Tokat ili, Karadeniz Bölgesi'nin iç kesimlerinde yer almaktadır ve deniz seviyesinin ortalama 650 metre yüksekliğindedir. Alpu Barajı, bu il sınırları içinde yer almaktadır ve 2016 yılında inşası başlamıştır. Uydu görüntüleri ve dijital arazi modelleri boyunca konum ve aralıklar ayrıntılı olarak analiz edilmiş, barajın konumlandırılması bu şekilde gerçekleştirilmiştir.

^{Alpu Barajı (T.C. Sulusaray Kaymakamlığı)}

Baraj, vektörel poligon modeliyle geliştirilmiş olup yüksek verimli LANDSAT-TM ve IRS-1C uydu verileri kullanılarak haritalanmıştır. Uydu kayıtları sayesinde kütlelerinin net yerleşimleri, eş dağılım eğrileri ile bölgenin üç boyutlu arazi modeli bölümü görüntülenebilmektedir. Bu sayede Alpu Barajı'nın su seviyeleri, kuruluşları, kuruluş gücü gibi teknik ayrıntılara dijital erişim mümkün hâle gelmiştir.

Baraj, Alpu Deresi'nden beslenmektedir. 2014 yılı verilerine göre Alpu Deresi, Yukarı Çekerek Havzasının kuzey kesiminde yer almaktadır. Yağış alanı 70 km² ve talveg kotu 1095 metredir. Yağış alanının yüksek kesimlerindeki kotlar ise 1600 metreye ulaşmaktadır. Alpu Deresi'nin 70 km^2'lik yağış alanından gelen yıllık ortalama akımı, 16,3 hm³ 'tür ve buna göre derenin yıllık ortalama debisi ise 0,517 m3 /s dir. Aylık ortalama debisi ise eylül ayında 0,073 m³/s’ ye kadar azalmaktadır. Alpu Deresi'nin 70 km^2'lik yağış alanından gelebilecek 100 yıl yinelenmeli taşkın pik debisi Q100 = 33 m³/s ve 500 yıl yinelenmeli taşkın pik debisi ise Q500 = 42 m³/s'dir. Alpu Deresi ile Çekerek Irmağı birleşimindeki yağış alanı 98 km^2'dir.

Amaçları ve Kullanım Alanları

Alpu Barajı, sulama yöntemi başta olmak üzere çeşitli su yönetim hizmetlerini yerine getirmektir. Aynı zamanda enerji üretimi ve taşkın kontrolü gibi çok amaçlı kullanım hedeflenmiştir. Tokat'ın tarıma elverişli geniş ovalarının su ihtiyacını karşılamada önemli bir rol üstlenmektedir.

Çevresel ve Kentsel Entegrasyon

Alpu Barajı, dağıtım birimlerinin konumlarına göre 2 km ve 4 km'lik tampon bölge içerisinde etkili olmaktadır. Bu mesafede bulunan yerleşimler, barajdan hem arıtma suyu hem de yönetim kullanım suyu yönünden faydalanmaktadır. Aynı zamanda bu durum, yerleşimlerin olası taşkın risklerine karşı gelişimini da artırmaktadır.

Veri Yönetimi ve Coğrafi Bilgi Sistemleri

Alpu Barajı gibi yüzeysel su kaynakları, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ortamında, nesnel ve grafiksel verilerle birlikte vektörel katmanlar hâlinde işlenmektedir. Bu sistemler sayesinde barajın reaktif etkileri, su potansiyeli, yerleşim birimleriyle ilişkisi ve ulaşım bağlantıları gibi bilgilerin bir araya getirilmesi analiz edilebilmektedir.

Alpu Barajı, Tokat ilinde sürdürülebilir su kaynakları yönetimi açısından önemli bir yapı olarak öne çıkmaktadır. Coğrafi bilgi sistemleri ile entegre edilmiş dijital veri sunumu sayesinde, su yönetim politikaları açısından önemli bir referans kaynağı sunmaktadır.