Amasya cevizli ballı baklavası, Türkiye’nin Amasya iline özgü geleneksel bir tatlıdır. 23 Aralık 2022 tarihinde mahreç işaretiyle tescillenmiş olan bu ürün, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında korunmaktadır. Tescil işlemi, Yeşilırmak Havzası Kalkınma Birliği tarafından gerçekleştirilmiştir. Katmanlı yapısı, bal şerbetiyle birleşen cevizli iç harcı ve safranla renklendirilmiş altın sarısı yufkalarıyla hem görsel hem de tat duyusuna hitap eden bu baklava, Amasya mutfağının özgün yorumlarından biridir. Yalnızca lezzetiyle değil, aynı zamanda özel günlerdeki simgesel rolüyle de kültürel bellekte yer edinmiştir.
Ürün Nitelikleri
Bu baklava türü; yumurta, ayçiçek yağı, süt, elma sirkesi, tuz, özel amaçlı buğday unu, su ve safranla hazırlanan yufkaların arasına ceviz içi konularak erimiş tereyağı ile pişirilip bal ile hazırlanmış şerbetle tatlandırılması suretiyle üretilir. Toplamda 40 kat yufkadan oluşur ve dikdörtgen ya da kare biçiminde dilimlenir.
İçeriğindeki elma sirkesi sayesinde gevrek bir yapı kazanırken, safran kullanımıyla altın sarısı bir renk elde edilir. Bal ile yapılan şerbet, ürüne özgün bir aroma ve tat derinliği kazandırır. Amasya cevizli ballı baklavası, düğün, bayram ve sünnet gibi özel günlerde ikram edilen, Amasya mutfak kültüründe köklü bir yere sahip geleneksel bir üründür.
Hazırlanışı
Ürün, 45x35 cm ölçülerindeki dikdörtgen fırın tepsisinde hazırlanır. Hamur, belirli oranlarda yumurta, ayçiçek yağı, süt, elma sirkesi, tuz, buğday unu, su ve safranla yoğrulur. Elde edilen hamur 40 eşit bezeye ayrılır ve her biri nişasta yardımıyla açılarak yufka haline getirilir. Yufkalar 5’li gruplar halinde üst üste konularak tepsi boyutuna göre şekillendirilir. Her kat arasına homojen biçimde ince çekilmiş ceviz içi serpilir.
Tereyağı eritilirken yüzeyde oluşan köpükler dikkatle temizlenir; bu işlem, pişirme sonrası yanık görüntüsünü engellemek amacıyla önemlidir. Oda sıcaklığına gelen tereyağı, baklavanın üzerine dökülür ve ürün 170°C’de yaklaşık 60 dakika pişirilir. Fırından çıkarıldıktan sonra kısa bir süre bekletilir ve önceden hazırlanmış bal şerbeti dökülerek soğutulur.
Coğrafi Sınır ve Üretim Koşulları
Amasya cevizli ballı baklavasının tüm üretim aşamaları yalnızca Amasya ili sınırları içinde gerçekleştirilir. Ürünün bileşen seçimi ve kültürel bağlamı, coğrafi sınırla doğrudan ilişkilidir. Bu bağ, ürünün ününü ve özgünlüğünü pekiştirir.
Denetim Mekanizması
Ürünün denetimi, Yeşilırmak Havzası Kalkınma Birliği koordinasyonunda yılda en az bir kez yapılır. Denetim mercii; Amasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu, Amasya Turizm Derneği ve Amasya İl Tarım ve Orman Müdürlüğü temsilcilerinden oluşur. Denetim kriterleri arasında bileşen uygunluğu, üretim metoduna sadakat ve mahreç işareti kullanımının doğruluğu yer alır. Gerekli durumlarda kamu ve özel kuruluşlardan uzman desteği alınabilir.
