Köken

Aşüfte kelimesi, Türkçeye Farsça āşufte biçiminden geçmiştir. Bu sözcük, Farsça āşūb (“kıpırdanmak, karışmak, kargaşaya düşmek”) fiilinden +a ekiyle türetilmiş olup “kafası karışmış, aklı başında olmayan” anlamını taşır. Farsça kökü Avestacada da benzer biçimde yer alır ve oradaki χšufan sözcüğü “çalkantı, oynamak” anlamındadır. Daha da eski kökeni, Hint-Avrupa Anadilindeki ksewb- (“sallanmak, dalgalanmak”) fiiline kadar izlenebilir. Zamanla kelime, mecazi anlamlar kazanarak cilveli kadın anlamında kullanılmaya başlanmıştır.

Kullanım Alanları

• Klasik edebiyat: Divan şiirinde mecazlarla bezenmiş, duygularıyla hareket eden kadın imgesi için kullanılır.
• Osmanlı toplum yapısı: Geleneksel ahlaki kalıpların dışında hareket eden kadınlara yönelik yargılayıcı bir sıfat olarak geçer.
• Tasavvufi literatür: Bazen “aşk ile kendinden geçmiş” anlamında mecazi olarak yer alır.
• Sözlü halk anlatıları: Aşkı uğruna her şeyi göze alan kadın tiplemelerinde kullanılmıştır.