Köken

Ateş püskürmek deyimi, biri Farsça diğeri Türkiye Türkçesi kökenli iki sözcüğün birleşiminden oluşur. "Ateş", Farsça ātaş sözcüğünden alıntıdır ve bu da Orta Farsça ātarş ya da ātaş biçimlerinden evrilmiştir. Bu sözcük daha eski biçimiyle Avestaca ātarš (genitif: āthrō) olarak geçer; kökeni ise "yakmak, tutuşturmak" anlamındaki ātar- fiilidir. Bu yapı, Hint-Avrupa Anadilinde yazılı biçimi bulunmayan ancak varlığı kabul edilen āter- köküne dayanır. "Püskürmek" fiili ise Türkiye Türkçesindeki püfkür- fiiliyle eş kökenlidir ve "şiddetle dışa fışkırmak, üfleyerek savurmak" gibi anlamlar taşır; kökeninde ise "üfleme ya da fışkırma" sesini taklit eden püf/püs onomatopesi ile +kIr- fiil eki yer alır. Deyim, çok büyük bir öfkeyle tepki göstermek ya da öfkesini kontrolsüz biçimde dışa vurmak anlamında kullanılır.

Kullanım Alanları

• Gündelik dil: Aşırı sinirlendiğini açıkça belli eden kişiler için kullanılır.
• Edebi ve mecazi anlatım: Yoğun duygusal patlamaların ya da kontrolsüz öfke anlarının betimlenmesinde tercih edilir.
• Mizahi söylem: Abartılı kızgınlık ya da öfke durumlarını hicivle aktarmak amacıyla kullanılır.
• Psikoloji ve davranış gözlemleri: Bastırılmamış öfkenin ani ve dışa dönük tepkilerle ifade edildiği durumları tanımlamak için kullanılabilir.