Azerbaycan Ulusal Tarih Müzesi, Bakü’de Hacı Zeynalabdin Tağıyev’in 1895–1901 yılları arasında inşa ettirdiği sarayda yer alan, ülkenin tarihi, kültürel ve etnografik mirasını koruma ve tanıtma amacı güden başlıca bilimsel ve kültürel kurumdur. 1920 yılında kurulan müze, arkeoloji, etnoğrafya, numizmatik, filateli, bonistika, foto-negatif arşivleri ve belge koleksiyonlarıyla yaklaşık 300.000’den fazla maddi kültür unsurunu barındırır. Müze; araştırma, sergileme ve yayın faaliyetlerinin yanı sıra, mimari özellikleri ve geçmişiyle de Azerbaycan'ın modern müzecilik tarihinde simgesel bir rol üstlenmiştir.

 

^{Azerbaycan Ulusal Tarih Müzesi (Azerbaycan Ulusal Tarih Müzesi)}

Müzenin Kuruluşu ve Tarihî Gelişimi

Azerbaycan Ulusal Tarih Müzesi’nin temelleri, 15 Haziran 1920 tarihinde “Vatan Eğitim Müzesi” (Doğma Diyarın Tədris Muzeyi) adıyla atılmış; bu süreçte 1919 yılında Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti tarafından açılan “İstiklal” Müzesi’nin koleksiyonu kurucu temel olarak değerlendirilmiştir. Müze, zamanla çeşitli isim ve idarî yapı değişiklikleri geçirmiştir. 1920–1936 yılları arasında sırasıyla “Yerli Toprakların Eğitim Müzesi – İstiklal”, “Azerbaycan SSC Devlet Müzesi” ve son olarak “Azerbaycan Tarih Müzesi” adını almıştır. 1920 yılının Temmuz ayında Hacı Zeynalabdin Tağıyev’in sarayına taşınan müze, 1921 yılı Mayıs ayında ilk ziyaretçilerini kabul etmiştir.

 

Kuruluş döneminde müze yalnızca tarih ve arkeoloji ile sınırlı kalmayıp botanik, zooloji, mineraloji, güzel sanatlar, halk eğitimi ve yardımcı eğitim kurumlarına dair materyalleri de içermiştir. Aynı dönemde kurulan ve müzeyle yakın iş birliği içerisinde çalışan Azerbaycan’ı Tetkik ve Tətəbbö Cəmiyyəti ile Qədim Abidələrin Mühafizəsi Komissiyası gibi kurumlar, müzenin bilimsel ve kültürel tabanını desteklemiştir. 1930’lu yıllardan itibaren Sovyet ideolojisine uyumlu olarak müzenin yapısı yeniden şekillendirilmiş; tarihî materyaller siyasi eğilimler doğrultusunda düzenlenmiş, sergileme biçimleri ideolojik mesajlara göre kurgulanmıştır.

 

1941 yılına kadar bağımsız bir kurum olarak faaliyet gösteren müze, bu tarihten sonra Azerbaycan SSC Elmlər Akademiyası’na bağlı Tarix, Dil və Ədəbiyyat İnstitutunun bir şöbəsi hâline getirilmiştir. 1945’ten itibaren aynı akademi bünyesinde müze statüsünü koruyarak çalışmalarını sürdürmüştür. 1953 yılında Hacı Zeynalabdin Tağıyev’in mülkünün yeniden müzeye tahsis edilmesiyle, müzenin bilimsel sergileme altyapısı yeniden yapılandırılmış, tarihî kronolojiye dayalı daimi ekspozisyonlar oluşturulmuştur.

 

1960’lı yıllarda, klasik kara arkeolojisinin yanı sıra sualtı arkeoloji çalışmaları da başlatılmış ve Hazar Denizi kıyısındaki bölgelerde yürütülen araştırmalarda önemli buluntular elde edilmiştir. Bu dönemde arkeoloji ve etnoğrafik materyallerin sistematik olarak toplanması ve belgelenmesi müzenin bilimsel etkisini artırmıştır. 2000’li yıllarda ise müze binasında kapsamlı restorasyon ve modernizasyon çalışmalarına başlanmış, 2005 yılında müzeye “ulusal statü” verilmiş, 2007 yılında ise yeni sergi salonları, laboratuvarlar, arşiv bölümleri ve interaktif donanımlarla zenginleştirilmiş modern bir kurum kimliğine kavuşturulmuştur.

Müze Binası: Hacı Zeynal Abdin Tağıyev Konağı

Azerbaycan Ulusal Tarih Müzesi, mimar İosif Vikentyeviç Goslavski tarafından tasarlanan ve 1895–1901 yılları arasında inşa edilen Hacı Zeynalabdin Tağıyev’in özel konağında yer almaktadır. Üç katlı ve büyük kubbelerle taçlandırılmış olan bu yapı, dönemin en gelişmiş mühendislik teknikleri kullanılarak inşa edilmiş; aynı zamanda Fransız Rokoko, İtalyan Rönesansı, Flaman Barok ve Doğu İslam mimarîsinin seçkin unsurlarını bir araya getiren özgün bir mimarî üslup sergilemiştir.

 

Binanın dış cephesi süslü sütunlarla ve renkli vitraylarla bezenmiş; cepheleri Baryatinski (bugünkü Ə.Əlizadə), Y. Məmmədəliyev, Z. Əliyeva ve H.Z. Tağıyev sokaklarına bakan simetrik bir düzende tasarlanmıştır. İç düzenlemede, geniş mermer merdivenler ve çift taraflı salon bağlantılarıyla zenginleştirilmiş anfiladalar hâkimdir. Konağın iki avlulu yapısı çevresinde gruplandırılmış olan tören salonları, kütüphane, misafir odaları ve günlük yaşam alanları estetik ve işlevsellik bakımından dengelenmiş bir kompozisyon oluşturur.

 

Sarayın özellikle Şərq (Doğu) ve Avropa (Batı) salonları, mimarî ve sanatsal açıdan öne çıkar. Şərq salonunda 9 kilogram altın kullanılarak yazılmış Kur’an ayetleri, ceviz, fıstık ve armut ağaçlarından oyulmuş süslemeli kapılar, şəbəkə (geçmeli ahşap işçiliği) tekniğiyle yapılmış mobilyalar ve braketli aynalar göze çarpar. Tavanlar, figürlü güzgü panolarla süslenmiş; duvarlarda Ayvazovski’nin tablosu gibi yüksek sanatsal değere sahip eserler yer almıştır. Bina, ilk kez Bakü’de yerden ısıtma ve soğutma sistemlerinin kullanıldığı yapılardan biri olmuş; ayrıca sarayın tüm iç donanımı Fransa, Almanya, Amerika ve Rusya’dan getirtilmiştir.

 

Konağın zemininde Tağıyev’in iş ofisi ve bazı servis bölümleri, ikinci katında konaklama alanları ve gösterişli salonlar, üçüncü katında ise 16 odalı özel yaşam birimi yer almaktadır. Mekân yükseklikleri yer yer 13 metreyi aşmakta; yer döşemelerinde Rusya’dan ithal edilmiş ağcaqayın parkeler kullanılmıştır. Konağın her iki cephesinde bulunan giriş kapıları törenlere ve günlük kullanıma göre ayrılmış; bu ayrım sarayın iç trafiğini ve işleyişini planlamada işlevsel bir unsur olmuştur.

 

1920 yılında Bolşevik yönetiminin Tağıyev’in tüm mal varlığına el koymasıyla konak millileştirilmiş; 1941–1954 yıllarında farklı devlet kurumlarına tahsis edilmiştir. 1954’te binanın ikinci katı yeniden müze olarak kullanılmaya başlanmış, 2000 yılında ise tüm yapı tamamen Azerbaycan Tarih Müzesi’ne devredilmiştir. 2005 yılında başlatılan kapsamlı restorasyon çalışmaları ile bina, özgün mimarî dokusu korunarak modern müzecilik gerekliliklerine uygun şekilde yeniden işlevlendirilmiştir. 2007 yılında Tağıyev’e ithafen bir xatirə muzeyi (anı müzesi) bölümü oluşturulmuştur.

 

^{Hacı Zeynal Abdin Tağıyev (Azerbaycan Ulusal Tarih Müzesi)}

Müze Fonları ve Koleksiyonları

Arkeoloji Fonu

Arkeoloji Fonu, Azerbaycan Ulusal Tarih Müzesi’nin en eski ve temel bölümlerinden biridir. 1920 yılında kurulan bu fon, Azerbaycan’ın farklı bölgelerinde yürütülen yüzey araştırmaları ve sistemli kazılar sonucu elde edilen 50 binden fazla arkeolojik eseri barındırmaktadır. Mingeçevir, Nahçıvan, Karabağ, Gazah, Şamahı, Gence ve Qobustan gibi bölgelerden çıkarılan yeraltı mezarları, kurganlar, çanak çömlek fırınları, taş baltalar, seramik kaplar, metal işçilik ürünleri ve mezar anıtları fonun önemli koleksiyonlarını oluşturur. Ayrıca, 1960’lardan itibaren Hazar Denizi kıyılarında ve sualtı alanlarda yürütülen arkeolojik çalışmalardan elde edilen gemi kalıntıları, çapa taşları ve batık yerleşim izleri de özel bölümde muhafaza edilmektedir. Fon materyalleri sistemli olarak kataloglanmış ve elektronik ortama aktarılmıştır; bu veriler, çok sayıda doktora ve yüksek lisans tezinin ana kaynağını teşkil etmiştir.

Etnografya Fonu

Etnografya Fonu, Azerbaycan halkının günlük yaşamına, geleneklerine ve zanaat kültürüne ışık tutan 9047 eserden oluşan zengin bir koleksiyona sahiptir. Koleksiyon; 12. yüzyıldan 20. yüzyılın ortalarına kadar uzanan dönemi kapsayan bakır kazanlar, ipek dokumalar, ahşap ev eşyaları, takılar, geleneksel müzik aletleri, halı ve kilim örnekleri ile temsil edilir. Özellikle Karabağ bölgesine ait geleneksel kıyafetler, çocuk beşikleri, dini ritüel objeleri ve Hurşid Banu Natevan’a ait kişisel eşyalar fonun öne çıkan parçaları arasındadır. Ayrıca Lezgi, Talış, Tat gibi etnik azınlıklara ait kültürel varlıklar da bu fon kapsamında korunmaktadır. Fon, hem yurtiçinde hem de yurtdışında düzenlenen birçok etnografik sergiye materyal desteği sağlamıştır.

 

^{Boyalı Sürahi (Azerbaycan Ulusal Tarih Müzesi)}

Yardımcı Tarihi Materyaller Fonu

Yardımcı Tarihi Materyaller Fonu, fonksiyonel çeşitliliği ve belge niteliğiyle dikkat çeken 32.000’den fazla materyali barındırmaktadır. Fon, özellikle faleristika (nişanlar, madalyalar), qliptika (mühürler, baskı yüzeyleri), bonistika (kağıt para), filateliya (posta pulları) gibi yardımcı tarihî disiplinlere yönelik koleksiyonlarıyla ön plana çıkar. Fon, ayrıca Azerbaycan’ın siyasi, toplumsal ve ekonomik tarihine ilişkin kişisel belgeler, diploma ve rozetler, çeşitli kurumlara ait mühürler, tüzel ve özel arşiv belgeleriyle desteklenmiştir. Bu materyaller, müzenin modern tarihsel sergilerinin yanı sıra çok sayıda bilimsel yayına da kaynaklık etmektedir.

 

^{Bakü Üniversitesi’nin İlk Mührü (Azerbaycan Ulusal Tarih Müzesi)}

Tanımlayıcı Materyaller Fonu

Tanımlayıcı Materyaller Fonu (Təsviri materiallar fondu), grafik ve plastik sanatlara ait 1000’den fazla eserden oluşmaktadır. Koleksiyonda Azerbaycanlı sanatçılara ait yağlı boya tablolar, litografiler, çizimler, portreler, heykeller, rölyefler ve mozaikler yer alır. Bu eserler, özellikle 19. yüzyıl sonu ile 20. yüzyılın ortalarına ait sanatsal üretimi belgelemekte; müzenin önceki Sanat Bölümü’nün devamı niteliğindedir. Ayrıca Batı Avrupa, Rusya ve Orta Doğu menşeli sanat eserleri de bu fonun arşivinde yer almaktadır. Fon, dönemsel olarak düzenlenen sanat tarihine yönelik sergilere katkı sunmaktadır.

Belgesel Kaynaklar Fonu

Belgesel Kaynaklar Fonu (Sənədli mənbələr fondu), XIX. yüzyıl başlarından itibaren Azerbaycan’ın kültürel, siyasal ve entelektüel tarihini yansıtan yazılı, tipografik ve görsel belgeleri içermektedir. Hacı Zeynalabdin Tağıyev, Mirza Fetali Ahundzade, Hasan bey Zerdabi, Celil Memmedguluzade gibi şahsiyetlere ait el yazmaları, mektuplar ve yayınlar bu fonun temel belgelerindendir. "Molla Nasreddin", "Hayat", "Kaspi" gibi tarihî süreli yayınların orijinal ve kopya nüshaları da bu bölümde muhafaza edilmektedir. Ayrıca, Bakü Üniversitesi, Azerbaycan Devlet Tiyatrosu, petrol sanayisinin tarihsel gelişimi ve II. Dünya Savaşı gibi başlıklara ait belge ve kartpostallar da fon kapsamında toplanmıştır. Söz konusu materyaller, tarih yazımı ve belgesel film yapımı gibi alanlarda değerli bir kaynak niteliğindedir.

Vatan Savaşı Fonu

Vətən Müharibəsi (Vatan Savaşı) Fonu, Azerbaycan’ın yakın tarihindeki İkinci Karabağ Savaşı’na (2020) ve daha önceki çatışmalara dair materyalleri sistemli biçimde belgeleyen özel bir koleksiyondur. Fon, askerî üniformalar, madalyalar, bayraklar, silah parçaları, savaş sonrası kurtarılan bölgelerde bulunan gündelik eşyalardan oluşur. Aynı zamanda asker mektupları, resmi belgeler, gazeteler ve cephe fotoğrafları gibi birincil kaynaklar da bu fonda korunmaktadır. Bu materyaller hem kahramanlık anlatılarını somutlaştırmakta hem de Azerbaycan’ın çağdaş savaş hafızasının kurumsal belleğini oluşturmaktadır .

Foto-Negativ Materyaller Fonu

Foto-Negativ Materyaller Fonu, 1920’lerden günümüze kadar çekilmiş on binlerce fotoğrafı ve negatif filmi arşivleyen bir görsel bellek deposudur. Azerbaycan tarihine yön vermiş siyasi liderlerin portreleri, kültürel etkinlikler, mimari yapılar, sergi görüntüleri ve halk yaşamına dair sahneler fonun ana içeriğini oluşturur. Ayrıca, 20. yüzyılın başlarına ait cam negatifler ve özel koleksiyonlar da bu bölümde muhafaza edilmektedir. Dijitalleştirme süreci başlatılmış olan bu koleksiyon, aynı zamanda müze katalogları ve yayınlarında yoğun biçimde kullanılmaktadır.

 

^{Tağıyev Kız Okulu (Azerbaycan Ulusal Tarih Müzesi)}

Silahlar ve Bayraklar Fonu

1955 yılında Yeni Tarih Fonu temelinde kurulan Silahlar ve Bayraklar Fonu, 2009’dan itibaren bağımsız bir birim olarak yapılandırılmıştır. Fon, Qafkasya, Orta Doğu, Avrupa ve Rusya menşeli soğuk ve ateşli silahlar ile Osmanlı ve İran yapımı zırhlar, miğferler, kalkandan oluşan 1575 parçalık zengin bir koleksiyona sahiptir. Ayrıca, Azerbaycan Hanlıkları dönemine ve modern devlet yapısına ait askerî bayraklar ve nişanlar da bu fonda yer almaktadır. Fon materyalleri, yurtiçi ve yurtdışında düzenlenen birçok tematik sergide sergilenmiş, ayrıca “Azərbaycan müdafiə silahları” (2012) ve “Azərbaycan orta əsr silahları” (2019) gibi yayınlara kaynaklık etmiştir.

Destekleyici Malzemeler Fonu

1979 yılında kurulan Destekleyici Malzemeler Fonu (Köməkçi Materiallar Fonu), Azerbaycan’ın sosyal, kültürel ve ekonomik hayatına dair görsel ve yazılı belgelerin yer aldığı 7189 saklama birimine sahiptir. Özellikle 20. yüzyıla ait fotoğraflar, gazete kupürleri ve belge kopyaları bu fonun temel malzemesini oluşturur. Modern şehircilik, tarım, sanat ve edebiyat alanlarında yapılmış belgeler; İkinci Dünya Savaşı, Sovyet dönemi ve bağımsızlık sonrası süreçlere ışık tutar. Fon, özgün belgeler içermese de yüksek tarihî değer taşıyan materyalleriyle müze içi sergilerde sıklıkla kullanılmaktadır.

Hediyeler ve Hatıra Eşyalar Fonu

Bu fon, devlet adamları, sanatçılar, yazarlar ve halk tarafından müzeye bağışlanan veya hatıra olarak sunulan çeşitli nesneleri kapsar. Aralarında kişisel eşyalar, hediyelik objeler, protokol amaçlı verilmiş ödüller ve anı objeleri bulunmaktadır. Fon, maddi ve manevi yönüyle yüksek sembolik değere sahip nesneleri bünyesinde barındırmakta ve bu yönüyle kolektif hafızanın duygusal boyutuna katkı sunmaktadır.

Ev Belgelendirme ve Eğitim Materyalleri Fonu

Hacı Zeynalabdin Tağıyev’in evinde sergilenen özel eşyalar, mobilyalar, kitaplar, şecereler ve aile belgeleri bu fon kapsamında değerlendirilmektedir. Aynı zamanda eğitimde kullanılan tarihî haritalar, modeller, öğretici afişeler ve bilimsel panolar da bu fona dahildir. Koleksiyon, ev müzesi içindeki dönem atmosferini yansıtmakta ve tarihsel anlatıyı sahici nesnelerle desteklemektedir.

Bilimsel Yayın ve Etkinlik Faaliyetleri

Azerbaycan Ulusal Tarih Müzesi, yalnızca sergi ve koleksiyonlarıyla değil, aynı zamanda bilimsel yayıncılık ve akademik etkinlik faaliyetleriyle de öne çıkan çok yönlü bir kurumdur. Müze, kuruluşundan bu yana yürüttüğü arkeolojik, etnografik ve tarihî araştırmaları kamuoyuna ve akademiye sunmak amacıyla çeşitli yayınlar üretmiştir. Bunlar arasında kataloglar, albümler, tematik kitaplar, makale derlemeleri ve bilimsel raporlar yer almaktadır.

 

Öne çıkan yayınlar arasında “Milli geyimlər”, “Zərgərlik bəzəkləri”, “Şərq silahları”, “Mis məmulatı”, “Xalçalar və xalça məmulatı”, “Azərbaycan tikmə sənəti”, “Numizmatika”, “Sualtı arxeologiya” gibi başlıklı eserler, hem koleksiyonların bilimsel belgelenmesini sağlamış hem de alan araştırmaları için kaynak teşkil etmiştir. 1966 yılında yayımlanan “Azərbaycanın qədim bəzəkləri” albümü ve 1970–80’li yıllarda çıkan “Eksponatlar danışır” adlı iki ciltlik kitap, müzenin erken dönem yayıncılığına örnek teşkil eder.

 

2000’li yıllarda ise “Azərbaycan dövlətçiliyi və onun rəmzləri”, “Maestro Niyazi” kataloqu, “Elmin qızıl fondu” ve UNESCO desteğiyle hazırlanan multimedya CD’leri gibi projeler müzenin modern yayıncılık vizyonunu göstermektedir. Bu yayınların önemli bir bölümü müze koleksiyonlarına dayalıdır ve akademik otoriteler tarafından referans alınmaktadır.

 

Müze ayrıca düzenli olarak elmi sessiyalar (bilimsel oturumlar) ve konfranslar düzenlemekte; bu etkinliklerde müze uzmanları, akademisyenler ve genç araştırmacılar bir araya gelmektedir. Söz konusu toplantılarda hem yeni keşifler kamuoyuyla paylaşılmakta hem de müzecilik kuramı ve yöntemleri tartışılmaktadır. Bazı etkinlikler, ilgili sergilerle eş zamanlı olarak gerçekleştirilmekte; bu sayede bilimsel sonuçlar doğrudan görsel malzemeyle desteklenmektedir.

Öne Çıkan Eserler

Müzenin kalıcı sergilerinde yer alan seçkin eserler arasında farklı dönemlere ve alanlara ait pek çok önemli obje bulunmaktadır:

Nadir Şah’a Ait Çepken: Nadir Şah dönemine ait asilzadelere ait geleneksel giyim örneği.

 

^{Nadir Şah’a Ait Çepken (Azerbaycan Ulusal Tarih Müzesi)}

 

“20 Ocak” Halısı: Fəxrəddin Əliyev'in tasarımıyla dokunan ve Kanlı Ocak 1990 olaylarını simgeleyen özel halı.

 

^{“20 Ocak” Halısı (Azerbaycan Ulusal Tarih Müzesi)}

 

“Babak” Portresi: Sadıx Şərifzadə'nin 1944 tarihli yağlı boya eseri.

 

 

^{“Babak” Portresi (Azerbaycan Ulusal Tarih Müzesi)}

 

Azıxantrop’un Alt Çenesi: 1968'de Azıx Mağarası'nda bulunmuş Paleolitik dönem insan kalıntısı.

 

^{Azıxantrop’un Alt Çenesi (Azerbaycan Ulusal Tarih Müzesi)}

 

Tac (Gelin Başlığı): Yerel kuyumculuk sanatının örneği.

 

^{Gelin Başlığı (Azerbaycan Ulusal Tarih Müzesi)}

 

Kur’an-ı Kerim: Altın süslemeli, gümüş muhafazalı nadir Kur’an nüshası.

 

^{Kur’an-ı Kerim (Azerbaycan Ulusal Tarih Müzesi)}

 

“Kafkasya'nın Savunması İçin” Madalyası: 1944 tarihli Sovyet nişanı.

 

^{Kafkasya'nın Savunması İçin Madalyası (Azerbaycan Ulusal Tarih Müzesi)}

 

“Archiman” Halısı: Şirvan halıcılık okuluna ait 19. yüzyıl eseri.

 

^{Archiman Halısı (Azerbaycan Ulusal Tarih Müzesi)}

 

Cavanşir Portresi: Əlibala Kazımov'un 1956 tarihli yağlı boya çalışması.

 

^{Cavanşir Portresi (Azerbaycan Ulusal Tarih Müzesi)}

 

Bakır Tencere: 80'e yakın geleneksel mutfak eşyası örneğinden biri.

 

^{Bakır Tencere (Azerbaycan Ulusal Tarih Müzesi)}

 

Sacilər Dönemi Altın Dinarı: 912-913 yıllarına tarihlenen sikke.

 

^{Sacilər Dönemi Altın Dinar (Azerbaycan Ulusal Tarih Müzesi)}

 

İlk SSCB Armalı Halı: 78x73 cm ölçülerinde, orak-çekiç figürlü halı.

 

^{İlk SSCB Armalı Halı (Azerbaycan Ulusal Tarih Müzesi)}

 

Memmed Hüseyin Ağa’nın Beşiği: Şəki xanlığına ait ahşap işçiliği örneği.

 

^{Memmed Hüseyin Ağa’nın Beşiği (Azerbaycan Ulusal Tarih Müzesi)}

 

Bakü Hanlığı Bayrağı: Mor ve yeşil kumaştan yapılmış tören bayrağı.

^{Bakü Hanlığı Bayrağı (Azerbaycan Ulusal Tarih Müzesi)}

 

İlk Doğal Serbest Altın püskürtücü: 573 gramlık saf altın örneği.

 

^{İlk Doğal Serbest Altın püskürtücü (Azerbaycan Ulusal Tarih Müzesi)}

Katex Gümüş Hazinesi: Balakən bölgesinin Katex köyünde 1969 yılında bulunmuş olan Katex Gümüş Hazinesi’dir. Bu definede, Safevi dönemine ait 91 adet gümüş şahi yer almakta olup I. Süleyman, Sultan Hüseyn, II. Tahmasib ve Osmanlı Sultanı III. Ahmed dönemlerinde Naxçıvan, Gence, Tebriz, Rəşt ve İsfahan gibi zərbxanalarda basılmıştır.

^{Katex Gümüş Hazinesi (Azerbaycan Ulusal Tarih Müzesi)}

Bakü’nün Posta ve Telgraf Albümü: Pyotr Sinelnikov’a ait olan ve XX. yüzyılın başlarına tarihlenen bu albümde 32 fotoğraf yer almaktadır.

 

^{Bakü’nün Posta ve Telgraf Albümü (Azerbaycan Ulusal Tarih Müzesi)}

 

Məcidiyyə Nişanı: 1851 tarihli bir Osmanlı ödülüdür. Gümüşten yapılmış olup üzerinde güneş ve ay-yıldız motifleri ile Osmanlı tuğrası bulunmaktadır. Nişan, Azerbaycan askerlerinin Osmanlı devleti tarafından ödüllendirildiği döneme ait bir örnektir.

 

^{Məcidiyyə Nişanı (Azerbaycan Ulusal Tarih Müzesi)}

Deputat Nişanı:  Siyasetçi, diplomat ve hukukçu Alimerdan Bey Topçubaşov'a ait milletvekilliği rozeti.

 

^{Deputat Nişanı (Azerbaycan Ulusal Tarih Müzesi)}

 

• Tağıyev Kız Okulu Açılış Panosu: 1901 yılında inşa edilen Azerbaycan’daki ilk laik kız okulunun açılış sahnesini betimleyen tarihî pano.
• Usturlap (Astronomik Cihaz): Ortaçağ İslam dünyasında astronomi eğitimi ve yön tayini için kullanılan bilimsel aygıt.
• Hələf Kabı: Güney Kafkasya’da Hələf kültürüne ait olduğu düşünülen, geometrik desenlerle süslenmiş seramik kap.
• Boyalı Sürahi: Şahtaxtı nekropolünde bulunmuş, çok renkli boyalarla bezeli seramik içki kabı.
• Şəmsəddin Eldəniz’in Bakır Dirhemi: Azerbaycan Atabeyler Devleti dönemine ait, 12. yüzyıldan kalma madeni sikke.
• Gergedan Kafatası: Binəqədi gölü çevresinde bulunmuş, soyu tükenmiş bir gergedan türüne ait fosil örneği.
• Taş Koç Heykeli: Orta Çağ Kafkas mezar sanatına özgü, savaşçıları simgeleyen taş heykel örneği.
• Nalşekilli Ocak Aleti: İlk Tunç Çağı’na tarihlenen, at nalı biçimli ocak taşı veya ateşlik aparatı.
• Qaracəmirli Küpü: Orta Tunç Çağı’na ait, dini semboller taşıdığı düşünülen seramik gömme küp.
• Tunç Kazan: XI–XII. yüzyıla ait döküm tekniğiyle üretilmiş, törenlerde kullanıldığı tahmin edilen büyük metal kazan.
• Giqantolit (Dev Alet): Azıx Paleolit yerleşiminde ortaya çıkarılmış, erken taş çağından büyük boyutlu el aleti.
• Kadın Figürü: 1967 yılında Qarğalartəpə kazılarında bulunmuş, bereket tanrıçasını simgeleyen antropomorf figürin.
• Gümüş İşlemeli İpek Kumaş: 16. yüzyıla ait, yüksek işçilikle üretilmiş yerli el dokuması tekstil örneği.
• “Yelizavetpol Savaşı” Tablosu: Fransız ressam Frans Rubo tarafından yapılmış, 19. yüzyıldaki Rus-İran savaşlarını betimleyen yağlıboya tablo.
• Maral Şeklinde Standart: Qaracəmirli kurganından çıkarılan, sembolik ve törensel amaçlarla kullanıldığı anlaşılan geyik biçimli mızrak ucu veya sancak başlığı.
• I. Avrupa Oyunları Altın Madalyası: 2015 yılında Bakü’de düzenlenen Avrupa Oyunları kapsamında verilen resmî ödül madalyası.
• Bast Tanrıçası Heykelciği: Eski Mısır’da koruyucu dişi tanrıça Bastet’i temsil eden tunçtan yapılmış küçük figür.
• “Yüzyılın Anlaşması” Gümüş Hatıra Madalyası: Azerbaycan petrol sektörünün yeniden yapılandırılmasını simgeleyen 1994 tarihli anlaşmanın 10. yılı anısına basılmış gümüş madalya.
• Bakü Üniversitesi’nin İlk Mührü: 1932 yılına ait, Azerbaycan Devlet Üniversitesi’nin resmî tescil ve belgeleme mührü.
• Taşlaşmış Ağaç Kalıntısı: Şamahı bölgesinden çıkarılan ve yaklaşık 33 milyon yıl öncesine ait olan fosilleşmiş ağaç parçası.
• Yazılı Sırlı Kap: Hem teknik işçiliği hem de estetik bezemeleriyle dikkat çeken, yazı motifleri içeren seramik örneği.
• İbrahimxəlil Han’ın Şeşperi: Karabağ Hanlığı dönemine ait, hanın şahsına özel olarak üretilmiş savaş aksesuarı (omuzluk veya kalkan süsü).

Ziyaret Bilgileri

Müze, pazartesi hariç haftanın her günü 10:00–18:00 saatleri arasında ziyarete açıktır. Gişe işlemleri 17:00’ye kadar sürmektedir.

Ücretsiz giriş hakkı tanınan gruplar

• 6 yaş altı çocuklar
• Çocuk yurtları ve yatılı okul öğrencileri
• Aktif görevdeki askerler
• I ve II derece engelliler
• Şehit aileleri, gaziler, Milli ve Vatan Kahramanları
• Müzecilik çalışanları
• ICOM üyeleri

Ücretsiz günler

• Her ayın ilk çarşamba günü (18 yaş altı, öğrenci, emekliler)
• 18 Mayıs (Müzeler Günü)
• 1 Eylül (Hacı Zeynalabdin Tağıyev’i Anma Günü)