Balak Gazi, Tam adıyla Nûrü’d-Devle Belek bin Behram bin Artuk, 12. yüzyılın ilk çeyreğinde yaşamış bir Türk komutanıdır. Oğuzların Bozok koluna bağlı Kayı boyuna mensup olan Artuklu Hanedanı’na aittir. Artuklu Beyliği, Anadolu Selçuklu Devleti’nin kuruluş sürecinde Anadolu’nun doğusunda etkinlik göstermiş yarı bağımsız bir Türkmen beyliğidir. Belek Gazi, bu hanedanın kurucusu olan ve Malazgirt Savaşı'nda yer alan Artuk Bey’in torunudur. Doğum tarihi kesin olarak bilinmemektedir.

Hükümdarlığı

1112 yılında Harput (bugünkü Elazığ) bölgesinde yönetimi üstlenerek Harput Hükümdarı olmuştur. 1115 yılında, daha önce bölgeyi kontrol eden Çubukoğulları Beyliği’nin elinden Harput’u almış ve burada Artuklu Hanedanı’na bağlı bir yönetim kurmuştur. Bu gelişme, Harput merkezli yeni bir Artuklu kolunun ortaya çıkmasına neden olmuştur. Harput’un alınması, Artukluların Doğu Anadolu’daki siyasi varlıklarını pekiştirmiştir.

^{Belek Gazi Anıtı (Kültür Portalı)}

Askerî Faaliyetleri

Belek Gazi, Haçlı Seferleri sırasında yürüttüğü askerî faaliyetlerle tanınır. 1122 yılında Urfa Kontu II. Joscelin’i esir almış, ertesi yıl ise Joscelin’i kurtarmak amacıyla düzenlenen bir harekâta katılan Kudüs Kralı II. Baudouin ile bazı Haçlı komutanlarını tutsak etmiştir. Esir alınan kişiler Harput Kalesi'nde tutulmuştur. Bu olaylar, dönemin siyasal dengelerinde etkili olmuştur.

Bu askerî başarıların ardından kendisine "Nûrü’d-Devle" (Devletin Nuru) unvanı verilmiştir. Ayrıca Büyük Selçuklu Sultanı tarafından "Müslüman Orduları Başkumandanı" görevine getirilmiştir. Bu atama, Selçuklu yönetimi ile Artuklular arasındaki siyasi ilişkiyi göstermektedir.

Ölümü

Belek Gazi, 1124 yılında Suriye’nin kuzeyindeki Membiç (Menbiç) bölgesine düzenlenen bir sefer sırasında, kaleye yapılan kuşatma sırasında isabet eden bir okla hayatını kaybetmiştir. Cenazesi Halep’e götürülmüş ve Hz. İbrahim Makamı olarak bilinen yere defnedilmiştir.

Belek Gazi'nin adı günümüzde Elazığ-Harput bölgesinde yaşatılmaktadır. 1965 yılında Harput’un girişine Belek Gazi adına bir anıt heykel dikilmiştir. Heykelin yapımı heykeltıraş Nurettin Orhan tarafından gerçekleştirilmiştir.