Beyaz Kurdele Günü (Boşnakça: Dan bijelih traka), Bosna-Hersek'in kuzeyindeki Prijedor kasabası ve çevresinde, 1992 yılında Sırp güçler tarafından Sırp olmayan sivil nüfusa yönelik uygulanan katliamları anmak amacıyla her yıl 31 Mayıs tarihinde düzenlenen bir anma günüdür.

Arka Plan ve Tarihçe

Bosna Savaşı'nın başlangıcında, Sırp birlikleri Nisan 1992'de Prijedor kentini ele geçirdi. Ardından, 31 Mayıs 1992'de yerel radyolar aracılığıyla Bosnalı Sırp yetkililer tarafından Sırp olmayan tüm vatandaşlara yönelik bir kararname yayınlandı. Bu kararname ile Sırp olmayan sivil halkın evlerinin pencerelerine beyaz bayrak veya çarşaf asmaları ve evden çıkarken kollarına beyaz kurdele veya kol bandı takmaları zorunlu kılındı.^【1】  Bu emir, Nazi Almanyası'nın Yahudilere sarı Davut Yıldızı takma zorunluluğunu getiren kararnamesinden yaklaşık 50 yıl sonra, bir etnik veya dini grubu hedef alan zorla sınıflandırma ve ayrımcılığın modern Avrupa'daki örneklerinden biri oldu.

^{Prijedor'da Beyaz Kurdele Günü (Anadolu Ajansı)}

Beyaz kurdele takma zorunluluğu ile tespit edilen Sırp olmayan binlerce sivil, Omarska, Keraterm, Trnopolje ve Manjača gibi toplama kamplarına götürüldü. Bu kamplarda ve Prijedor çevresindeki saldırılarda siviller sistematik işkencelere, infazlara ve katliamlara maruz kaldı. Savaş boyunca Prijedor belediyesinde toplam 3.176 kişinin öldürüldüğü, bunların 102'sinin çocuk olduğu kayıtlara geçti. Yaklaşık 30.000 ila 31.000 sivil esir kamplarında tutuldu ve on binlerce kişi doğduğu topraklardan sürgün edildi. Uluslararası Kayıp Kişiler Komisyonu (ICMP), 2013 yılında, savaşta öldürülen 600'den fazla kişinin cesedinin bulunduğu Tomasica madenini, Prijedor'daki en büyük toplu mezarlardan biri olarak ortaya çıkardı.^【2】 

^{Saraybosna'da Gerçekleştirilen Törende Savaşta Öldürülen Çocukların İsimleri ve Ölümlerinden Sorumlu Olan Savaş Suçluları Radovan Karadzic ve Ratko Mladic'in Fotoğrafları Asıldı (Anadolu Ajansı)}

Anma ve Engellemeler

31 Mayıs, Prijedor'da yaşanan bu trajediyi ve insan hakları ihlallerini unutturmamak adına 2012 yılından bu yana Beyaz Kurdele Günü olarak anılmaktadır. Bu anma gününde bireyler, ayrımcılığın ve nefret suçlarının tehlikelerine dikkat çekmek, kurbanları anmak ve Prijedor'da yaşananlarla dayanışma içinde olmak amacıyla kollarına beyaz kurdeleler bağlamaktadır. Etkinlikler, Bosna-Hersek başta olmak üzere Türkiye ve diğer birçok ülkede düzenlenmektedir.

^{Beyaz Kurdele Günü Anma Gösterisi (Anadolu Ajansı)}

Anma çabalarına rağmen, Prijedor'daki yerel Sırp yönetiminin, Omarska'daki toplama kampı kurbanları ve savaşta öldürülen 102 çocuk için anıt inşa edilmesine yıllardır engel olması, kurban yakınları ve aktivistler tarafından önemli bir adalet ve anma engeli olarak görülmektedir. Yerel yetkililer, anma programlarının halka açık alanlarda yapılmasını ve "soykırım" kelimesinin kullanılmasını yasaklama gibi adımlar atmışlardır.^【3】 

Bu yasaklar ve anma törenlerine yönelik getirilen kısıtlamalar, kurban yakınlarına yönelik siyasi baskı olarak nitelendirilmiş ve uluslararası tepkilere neden olmuştur. Beyaz Kurdele Günü anmaları, bu engellere rağmen Prijedor'daki katliamların hatırlanması ve gerçeklerin bilinmesi mücadelesinin bir parçası olarak devam etmektedir.