Köken

Bibaht kelimesi, dilimize Farsça "bībaḫt" sözcüğünden alıntılanmıştır. Farsça "bī-" olumsuzluk ön ekini ("-sız, -siz") ve "baḫt" "talih, şans" kelimesini içerir.

Kullanım Alanları

Bibaht kelimesi, özellikle eski edebi metinlerde, klasik şiirde ve mecazi anlatımlarda bir kişinin kaderini veya durumunu betimlemek için kullanılır:

• Edebiyat: Divan edebiyatı ve halk edebiyatında, talihsiz aşıkları, kader kurbanı karakterleri veya genel olarak yaşamın zorluklarıyla boğuşan kişileri anlatırken mecazen kullanılır. Kelimenin kullanımı, genellikle bir hüzün veya acıma duygusu içerir.

Örnek: Fuzuli'nin şiirlerinde, vuslatına eremeyen bibaht aşıkların feryatları yankılanır.

• Günlük Dil (Eskimiş Kullanım): Günümüz Türkçesinde sıklıkla kullanılmasa da eski metinlere veya kültürel ifadelere referans verildiğinde anlaşılabilirliğini korur. Eskiden, talihsiz durumları veya kişileri ifade etmek için yaygın bir sıfattı.

Örnek: Dedesinden kalan mektuplarda, ailesinin yaşadığı zorlukları anlatan bibaht bir ifade yer alıyordu.

• Mecazi Anlatım: Bir durumun veya olayın olumsuz sonuçlandığını, şanssızlık getirdiğini vurgulamak amacıyla mecazi olarak da kullanılabilir. Bu bağlamda, kişiden ziyade duruma bir sıfat olarak yüklenebilir.

Örnek: Ne yazık ki, o bibaht yatırım, şirketi büyük zarara uğrattı.