Burhan Cahit Morkaya, gazetecilik, roman yazarlığı ve halk anlatıcılığı alanlarında faaliyet gösteren , Cumhuriyet döneminde halkla iletişim kuran sade üslubu ve üretkenliğiyle öne çıkmıştır. Kalemiyle geçimini sağlayan Morkaya, mizah gazeteciliğinden roman yayıncılığına, tarih yazıcılığından siyasal yazarlığa dek çok yönlü bir kariyer sürmüştür.
Eğitim ve Basın Hayatına Giriş (1892–1918)
1892 yılında İstanbul’un Silivrikapı semtinde dünyaya geldi. Babası, Emvâl ve Dârüleytam Meclisi üyesi olmasının yanı sıra Balâ Tekkesi’nin şeyhi olan Ömer Fahrettin Efendi, annesi ise Havva Lütfiye Hanım’dı. İlk eğitimini Balâ Mektebi’nde aldıktan sonra orta öğrenimini evde özel derslerle sürdürdü. Lise eğitimini Mercan İdadisi’nde tamamladı. 1912 yılında Mülkiye Mektebi’nden mezun olarak yükseköğrenimini tamamladı. Daha öğrencilik yıllarında gazetecilikle ilgilenmeye başladı ve Yeni Gazete’de yazılar kaleme aldı. Zamanla Osmanlı Millî Ajansı ve Servet-i Fünun gibi dönemin önde gelen basın organlarında da görev aldı.
Karagöz ve Köroğlu Gazeteciliği (1918–1949)
1918’de mizah gazetesi Karagöz’ün sorumlu müdürlüğünü ve başyazarlığını üstlendi. Gazeteyi siyasî ve halkçı bir çizgiye taşıdı. Bu dönemde Millî Mücadele’nin haklılığını savunan yazılarıyla kamuoyu oluşturdu. 1928’de Karagöz gazetesinden ayrılarak “Köroğlu” adlı kendi gazetesini kurdu. Köroğlu, Anadolu halkına sade bir dille hitap eden yazılarıyla geniş kitlelere ulaştı. 20 yıl boyunca yayımlanan gazete, dönemin en çok okunan taşra gazetelerinden biri oldu.
Edebi Üretim ve Temalar
Morkaya’nın edebi hayatı roman, hikâye, tiyatro ve inceleme kitapları ile şekillendi. İlk eseri Bizans Akşamları (1922) idi. Ardından Coşkun Gönül (1925), Aşk Bahçesi (1925), Ayten (1927), Kızıl Serap (1926), Harp Dönüşü (1928) gibi romanlar geldi. I. Dünya Savaşı sonrası toplumsal değişimleri, Batılılaşma süreci ve bireysel ilişkileri işleyen bu eserler sade bir üslupla kaleme alındı. Kadın karakterleri genellikle tahsilli, zarif ve şehirliydi. Romanlarında aşk, aile, vatanseverlik, inkılapçılık ve halkçılık gibi temalar öne çıktı.
Millî Mücadele ve inkılapları doğrudan ele alan eserleri arasında Gazi Mustafa Kemal (1930), İzmir’in Romanı (1931), Gazi’nin Dört Süvarisi (1932), Mudanya-Lozan-Ankara (1933) ve Atatürk’ün İki Cephesi (1939) yer alır. Bu kitaplar, “İnkılap Serisi” olarak tanındı.
Siyasi Girişimi ve Vefatı (1946–1949)
1946 seçimlerinde milletvekili seçildi ancak askerlik durumuyla ilgili evrakların bulunmaması nedeniyle mazbatası reddedildi. 1947’de geçirdiği felç sonrasında Avrupa’ya tedavi amaçlı seyahat etti. 1948’de sağlık sorunları arttı. 20 Ocak 1949 tarihinde İstanbul’daki evinde hayatını kaybetti. Cenazesi Zincirlikuyu Asrî Mezarlığı’na defnedildi.
