Çankırı höşmerim tatlısı, Çankırı iline özgü geleneksel bir mahreç işaretli tatlıdır. Ana malzemeleri un, tereyağı, kaya tuzu ve petek baldır. Yöresel mutfak kültüründe önemli bir yere sahip olan bu ürün, unun tereyağında kavrulması ve tuzlu su eklenerek pişirilmesiyle hazırlanır. Hazırlanan tatlı, üzerine petek bal konularak sıcak servis edilir.

Ürünün ayırt edici nitelikleri arasında, tuz eklenerek pişirilmesi yer alır; bu özellik tatlının dokusunu yörede "kıvır kıvır" olarak tabir edilen özel bir hale getirir. Üretimde yumurta, irmik, peynir mayası ve şeker gibi diğer yörelerde kullanılan malzemeler bulunmaz. Şeker yerine bal kullanılması ve balın yavaşça eriyip tatlandırması için tatlının sıcak servis edilmesi de önemli özelliklerindendir. Tatlının yapımında gerekli olan ustalık becerisi ve kaya tuzu kullanımı sebebiyle coğrafi sınır ile ün bağı bulunmaktadır.

Ürün Özellikleri

Çankırı höşmerim tatlısı tereyağında kavrulmuş buğday unu, kaynar suda eritilmiş kaya tuzu ve su bileşiminden oluşur. Pişirme işlemi sonrasında sıcak olarak sunulur ve üzerine doğal petek bal ilave edilir. Tatlının lezzetinde kaya tuzu kullanımı belirleyicidir ve ürüne has bir tat verir. Klasik höşmerim çeşitlerinden farklı olarak yumurta, irmik veya peynir gibi bileşenler içermez. Tatlının dokusunun sağlanması ve balın eritilerek tatlandırması amacıyla sıcak tüketilmesi esastır.

Üretim Metodu

Çankırı höşmerim tatlısının yapım süreci aşağıdaki adımlardan oluşur. Tercihen Çankırı’dan elde edilen kaya tuzu kullanılır.

• Öncelikle su ve tuz küçük bir cezvede kaynatılır ve ılımaya bırakılır.
• höşmerim yapılacak kapta tereyağı kızdırılır ve buğday unu azar azar eklenerek karıştırılır.
• Un, helvayı andırır katı bir kıvama gelinceye kadar, rengi kızarmadan kavrulur (meyanesinin gelmesi).
• Meyanesi gelen una, ılıtılmış tuzlu su ilave edilir.
• Gıda ile temasa uygun bir tahta kaşık kullanılarak karıştırma işlemine devam edilir ve tatlı pişirilir.
• Unun kaşığa yapışmayacak şekle gelmesi, pişirme işleminin sonlandığını gösterir.
• Pişen tatlı servis tabağına alınır, kaşıkla bastırılarak sıkıştırılır.
• Üzerine petek bal konularak tüketime sunulur.

Balın yavaşça eriyip tatlıyı tatlandırması için sıcak servis yapılması önemlidir.

Coğrafi Sınır

Çankırı höşmerim tatlısının coğrafi sınırı Çankırı ilidir. Ürünün geçmişinin eski olması, üretiminde coğrafi sınırdan temin edilen kaya tuzunun kullanılması ve özellikle meyanesinin ayarlanması gibi ustalık gerektiren kendine özgü üretim metodu, ürün ile coğrafi sınır arasındaki ün bağını oluşturur. Bu nedenlerle tatlının tüm üretim aşamaları tescilli coğrafi sınır olan Çankırı ili içerisinde gerçekleştirilmelidir.

Denetim

Çankırı höşmerim tatlısının denetimi, Çankırı Belediyesi koordinatörlüğünde bir denetim mercii tarafından sağlanır. Denetim mercii, Çankırı Belediyesi, Çankırı İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ve Çankırı Kahveciler ve Lokantacılar Esnaf Odasından birer uzman olmak üzere toplam üç kişiden oluşur.

Denetimler, yılda en az bir kez düzenli olarak yapılır. Ayrıca şikâyet olması veya gerekli görülen diğer durumlarda da denetim gerçekleştirilebilir. Denetim merciinin sorumlulukları şunlardır:

• Üretimde kullanılan malzemelerin uygunluğunun kontrolü.
• Üretim metoduna uygunluğun denetlenmesi.
• Ürünün ambalajı üzerinde veya işletmede Çankırı höşmerim tatlısı ibaresinin, logosunun ve mahreç işareti ambleminin kullanımının uygunluğunun kontrolü.

Çankırı Belediyesi, denetim sonuçlarına ilişkin raporları düzenli olarak Türk Patent ve Marka Kurumu'na iletmekle yükümlüdür. Gerekli görüldüğü takdirde, denetim sırasında kamu veya özel kuruluşlardan veya bu kuruluşlarda görevli uzmanlardan hizmet alınabilir. Tescil ettiren kurum, yasal hakların korunmasına yönelik süreçleri yürütür.