Çankırı tutmaç çorbası, Çankırı iline özgü, yufka şeklinde açılıp küçük parçalar şeklinde kesilen tutmaç hamurunun sıcak su içinde haşlanmasıyla hazırlanan geleneksel bir çorbadır. Çorba, haşlanmış tutmaç ve mercimeğin sarımsaklı yoğurt ile birleştirilmesiyle oluşturulur. Üzerine tereyağında kavrulmuş kıyma, nane ve toz kırmızı biber içeren bir sos dökülerek servise sunulur. Çorba, Çankırı yemek kültüründe önemli bir yere sahiptir ve özellikle kış aylarında tüketilir. Üretiminde kullanılan tutmaçlar, kış hazırlıkları esnasında hazırlanıp kurutulur; coğrafi sınır içinde ayrıca paketlenmiş olarak da satılabilmektedir. Sosunda kavrulmuş kıyma kullanılması ve kendine özgü üretim metodu, coğrafi sınır ile ün bağını pekiştiren ve ustalık becerisi gerektiren özellikleridir. 01.06.2021 tarihinde tescil edilmiştir.

Ürün Özellikleri

Çankırı tutmaç çorbası, ana bileşen olarak küçük kareler şeklinde kesilmiş ve kurutulmuş tutmaç hamuru ile yeşil mercimek içerir. Çorbanın ayırt edici özelliklerinden biri, hazırlanan sıcak karışıma sarımsaklı yoğurt ilave edilmesidir. Servis öncesinde üzerine eklenen sos ise, tereyağı, kavrulmuş kıyma, kuru nane ve toz kırmızı biber kullanılarak hazırlanır. Çorbanın üretimi, coğrafi sınıra özgü bir metot ve ustalık becerisi gerektiren adımları içerir. Bu ürün, özellikle kış mevsiminde tercih edilmektedir.

Üretim Metodu ve Malzemeleri

Çankırı tutmaç çorbasının üretiminde, tercihen Çankırı'dan elde edilen kaya tuzu kullanılır. Üretim iki ana aşamadan oluşur: Tutmacın hazırlanması ve çorbanın pişirilmesi.

Çankırı tutmaç çorbasının malzemeleri şunlardır:

• Buğday unu
• Yumurta
• Kaya tuzu

Tutmacın Yapılışı

1. Buğday unu, yumurta, kaya tuzu ve oda sıcaklığındaki su derin bir kapta karıştırılır.
2. Gerekli görüldükçe su eklenerek ele yapışmayacak kıvamda bir hamur elde edilene kadar yoğrulur.
3. Hamur 4-5 parçaya (pazıya) ayrılır.
4. Her bir parça 1 mm kalınlığında açılır ve 5 dakika bekletilir.
5. Açılan yufkalar aralarına un serpilerek üst üste konur.
6. Hamur, 4 parmak genişliğinde şeritler hâlinde kesilir.
7. Şeritler üst üste konularak 1-2 mm genişliğinde kesilir ve küçük kare şeklinde hamurlar (tutmaç) elde edilir.
8. Elde edilen tutmaçlar temiz çarşaflar üzerinde kurutulur.

Çorbanın Yapılışı

1. Kaynamış suya tuz eklenerek mercimekler haşlanır ve kara suyu süzülür.
2. Yeni su kaynatılır, süzülen mercimekler ve tutmaçlar eklenerek haşlanır. Çorba piştikten sonra dinlenmeye bırakılır.
3. Sarımsaklı yoğurt hazırlanır ve kesilmemesi için içerisine çorbanın suyundan eklenerek karıştırılır.
4. Bu sarımsaklı yoğurt karışımı yavaş yavaş çorba tenceresine ilave edilerek karıştırılır. Tuz eklenip karıştırılır.
5. Ayrı bir tavada tereyağı eritilir. Üzerine kuru nane, toz kırmızı biber ve kavrulmuş kıyma eklenerek sos kaynatılır.
6. Çorba servis tabağına konulduktan sonra üzerine sıcak sos dökülerek servis edilir.

Coğrafi Sınır

Çankırı tutmaç çorbasının coğrafi sınırı Çankırı ilidir. Ürünün geçmişinin eskiye dayanması, sosunda kavrulmuş kıyma kullanılması ve kendine özgü üretim metodunun ustalık becerisi gerektirmesi nedenleriyle kurulan ün bağı dolayısıyla, tüm üretim aşamalarının coğrafi sınır içerisinde gerçekleşmesi zorunludur.

Denetim

Ürünün denetim mercii, Çankırı Belediyesinin koordinasyonunda kurulmuştur. Denetim merci; Çankırı Belediyesi, Çankırı İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ve Çankırı Kahveciler ve Lokantacılar Esnaf Odası'ndan birer uzman kişinin katılımıyla toplam 3 kişiden oluşmaktadır. Denetimler, yılda 1 defa düzenli olarak, ayrıca şikayet durumlarında veya gerekli görüldüğünde ekstra olarak yapılır. Denetimler sırasında, kullanılan ham maddelerin uygunluğu, üretim metoduna uygunluk, sosun kavrulmuş kıyma ile hazırlanıp hazırlanmadığı ve ürün ibaresi, logosu ile mahreç işareti ambleminin kullanımının uygunluğu kontrol edilir. Çankırı Belediyesi, denetim raporlarını düzenli olarak Türk Patent ve Marka Kurumuna iletmekle yükümlüdür.