Köken

Çengi kelimesi, Farsça çangī (چنگی) sözcüğünden alıntıdır. Bu sözcük, Farsça çang (چنگ) yani “tırnak” veya “tırnakla çalınan çalgı” anlamına gelen kelimeden, nitelik veya aidiyet bildiren -ī ekiyle türetilmiştir. Ayrıca, bazı kaynaklara göre kelime Eski Türkçedeki çañ (çan, zil) sözcüğüyle de ilişkilendirilmiştir.

Kullanım Alanları

Günlük Dil / Tarihsel Kullanım: Geçmişte, özellikle Osmanlı döneminde şarkı veya çalgı eşliğinde dans eden kadınlar için kullanılırdı.

Edebiyat / Anlatı Dünyası: Yazarlar ve şairler “çengi”yi sadece meslek sahibi bir dansçı olarak değil, aynı zamanda hayatın geçiciliğini, eğlenceye düşkünlüğü ya da yozlaşmış bir dünyayı simgelemek için mecazen kullanmışlardır.

Toplumsal Eleştiri: Bazı metinlerde “çengi” kelimesi, kadına yönelik cinsiyetçi bir aşağılama amacıyla da kullanılmıştır; hafifmeşrep ya da görgüsüzce sergilenen alımlılık anlamı yüklenmiştir.

Tiyatro ve Gösteri Sanatları: “Çengi”, meddah, Karagöz-Hacivat gibi geleneksel tiyatrolarda belirli bir kadın karakteri temsil eden tiplemelerden biridir. Bu bağlamda bir meslekten çok bir rol veya tipleme olarak işlev görür.

Kültürel Kimlik ve Sembolizm: Bazı tarih anlatılarında ya da popüler söylemde “çengi” figürü, Doğu eğlence kültürünün Batılı bakışla egzotikleştirilmiş bir sembolü hâline gelmiştir.