NGC 6751, Kartal (Aquila) takımyıldızı yönünde yer alan kompakt yapılı bir gezegenimsi bulutsudur. Bazı kaynaklarda halk arasında "Cennet’in Gözü" (Eye of Heaven) olarak da adlandırılan bu cisim, Dünya’dan yaklaşık 6.500 ışık yılı uzaklıkta bulunmaktadır. Bulutsu, merkezi bir beyaz cüce yıldızın ömrünün son evresinde dış katmanlarını uzaya atmasıyla oluşmuştur.

^{Cennet’in Gözü Bulutsusu. (NASA)}

Fiziksel ve Yapısal Özellikler

NGC 6751, klasik bir gezegenimsi bulutsu örneğidir ve çift loblu bir morfolojiye sahiptir. Bulutsunun genel yapısı incelendiğinde, küresel merkezi bir parlak bölgenin çevresinde genişleyen, ipliksi yapılarla çevrili daha düşük yoğunluklu dış kabuklar göze çarpar. Hubble Uzay Teleskobu tarafından elde edilen görüntüler, bulutsunun oldukça simetrik bir yapıya sahip olduğunu ortaya koymaktadır.

Teknik Özellikler

• Yarıçapı: Yaklaşık 0,4 ışık yılı
• Uzaklığı: ~6.500 ışık yılı (2.000 parsek)
• Merkezdeki yıldızın sıcaklığı: Yaklaşık 140.000 K
• Merkez yıldızın tayf tipi: [WC4] (karbon açısından zengin Wolf-Rayet tipi beyaz cüce)
• Genişleme hızı: Yaklaşık 40 km/s
• Görünür parlaklık (V bandı): Yaklaşık +11,9 kadir
• Açısal çap: Yaklaşık 20 ark saniye
• İyonlaşma bölgesi genişliği: ~0,25 pc

Bu teknik özellikler, bulutsunun evrimsel sürecinin ileri bir aşamasında olduğunu ve merkezdeki yıldızın yüksek sıcaklığı nedeniyle iyonize olmuş gazlardan oluşan parlak bir yapı sergilediğini göstermektedir.

Spektroskopik Analiz ve Kimyasal Bileşim

Spektroskopik çalışmalar, NGC 6751’in oksijen (O III), helyum (He II), azot (N II) ve hidrojen (Hα) gibi yaygın emisyon çizgileri içerdiğini ortaya koymuştur. Bu çizgiler, bulutsunun merkez yıldızından yayılan morötesi ışınımın çevresindeki gazı iyonize ettiğini göstermektedir.

• [O III] λ5007 çizgisi: En güçlü emisyon çizgilerindendir.
• [N II] λ6584 ve Hα λ6563 çizgileri: İç kabuk ile dış genişleme bölgelerinde belirgin biçimde tespit edilmiştir.
• He II λ4686: Yüksek sıcaklık kaynaklı iyonlaşmanın göstergesidir.

Bulutsudaki element bollukları, galaktik kimyasal evrime dair ipuçları sunmakta ve yıldız evriminin son aşamalarında gerçekleşen çekirdek tepkimeleriyle zenginleştiğini göstermektedir.

Merkezi Yıldız ve Evrimi

NGC 6751’in merkezinde yer alan yıldız, yüksek sıcaklığa sahip, karbonca zengin bir Wolf-Rayet tipi beyaz cücedir ([WC4]). Bu tür yıldızlar, kütle kaybı oranı yüksek ve güçlü yıldız rüzgârlarına sahip yapılar olarak tanımlanır. Yıldızın spektrumunda yoğun karbon (C IV) ve helyum çizgileri görülür. Bu durum, yıldızın çekirdeğinde meydana gelen füzyon süreçlerinin dış katmanlara taşınmış olduğunu düşündürmektedir.

Merkezdeki yıldızın evrimsel olarak AGB (Asymptotic Giant Branch) aşamasını tamamlamış olduğu ve kısa bir süre sonra tamamen beyaz cüce formuna geçeceği öngörülmektedir.

Morfoloji ve Dinamik Yapı

Hubble Uzay Teleskobu gözlemleri, bulutsunun iç kabuk yapılarında bipolar simetriye işaret eden yapılar bulunduğunu göstermektedir. Dış katmanlarda ise düşük yoğunluklu, daha dağınık bir yapı hâkimdir. Genişleme hızı ölçümleri, dış katmanların zamanla seyrelerek galaktik ortamla karıştığını göstermektedir.

Bulutsunun merkezi yıldız rüzgârlarının, atılan gazları şekillendirmede önemli bir rol oynadığı tahmin edilmektedir. Hubble görüntülerinde gözlemlenen ipliksi yapılara bu rüzgârların neden olduğu düşünülmektedir.

Gözlemlenebilirlik

NGC 6751’in görünür parlaklığı +11,9 kadir civarındadır ve bu nedenle yalnızca karanlık gökyüzü koşullarında orta veya büyük çaplı teleskoplarla tespit edilebilecek bir cisimdir. İç yapısal detayların gözlemlenebilmesi ise ancak yüksek çözünürlüklü teleskop sistemleriyle mümkündür.

^{NGC 6751 Konumu. (theskylive.com)}

NGC 6751, gezegenimsi bulutsuların yapısı, kimyasal bileşimi ve merkezi yıldız evrimi açısından incelenen örneklerden biridir. Yüksek sıcaklıkta bir merkez yıldız, iyonize gaz yapısı, çift kabuklu morfolojisi ve zengin spektroskopik çizgileri ile hem teorik hem de gözlemsel astrofizik çalışmalarında değerlendirilmekte olan yapılardan biridir. Bu bulutsu, yıldızların ömrünün son evresinde geçirdikleri dönüşümlere dair bilgiler sunmaktadır.