Köken

Cevahir kelimesi, Arapça jawāhir (جواهر) yani “cevherler, kıymetli taşlar” anlamındaki çoğul sözcükten Türkçeye geçmiştir. Bu kelime, cawhar (جوهر) yani “öz, değerli madde, kıymetli taş” sözcüğünün çoğuludur ve faʿālil veznindedir. Kökeninde cwhr kökü yer alır; bu kök Arapçadaki “öz, esas, iç yapı” anlamlarıyla hem felsefi hem de maddi değerleri işaret eder. 

Kullanım Alanları

• Edebiyat: Cevahir, teşbih ve mecazlarla manevi değerleri simgeleyen bir unsur olarak yer bulur.
• Tarih: Osmanlı saray defterlerinde hazinenin kayıtlarında kıymetli taşlar “cevahir” başlığı altında toplanır.
• Felsefe: Aristotelesçi gelenekte “cevher” kavramının çoğul hali olarak metafizik tartışmalarda kullanılır.
• Ekonomi: Değerli taş ticareti ve kuyumculuk belgelerinde ürün kategorisi olarak geçer.