24 Aralık 2025 tarihinde Cezayir Ulusal Halk Meclisi, Fransa’nın 1830–1962 yılları arasındaki Cezayir sömürgeciliğini suç olarak tanımlayan yasa tasarısını oy birliğiyle kabul etmiştir. Bu tasarı, Cezayir parlamentosunda açık oturumda oylanmış ve milletvekillerinin ulusal renklere sahip atkılar takarak oy kullandığı bildirilmiştir. Kabul edilen yasa, Fransa’nın sömürge yönetimine ilişkin suçları kapsamlı biçimde düzenlemiştir. 

Yasanın Kapsamı ve Düzenlemeleri

Yasa metninde Fransız sömürgeciliğinin işlediği ve “suç” olarak tanımlanan eylemlerin çeşitli başlıklar halinde yer aldığı bildirilmiştir. Söz konusu suçlar arasında nükleer denemeler, yargısız infazlar, fiziksel ve psikolojik işkence, doğal kaynakların sistematik biçimde yağmalanması gibi uygulamalar sayılmıştır. Yasada ayrıca sömürgeciliğin övülmesi veya propagandasının yapılmasının cezai yaptırımlarla suç sayıldığı hükme bağlanmıştır. 

Hukuki Sorumluluk ve Talepler

Yasa, Fransa devletinin sömürge geçmişinin yol açtığı trajediler nedeniyle hukuki sorumluluk taşıdığını hükme bağlamıştır. Kabul edilen düzenleme Fransa’dan resmî özür talep etmiş ve sömürgecilik döneminde ortaya çıkan maddi ve manevi zararların tam ve adil tazmininin Cezayir devleti ve halkı için devredilemez bir hak olduğunu belirtmiştir. 

^{Cezayir Parlamentosu’nun Fransız Sömürgeciliğini Suç Sayan Yasası (Firstpost)}

Sömürge Suçlarının Kataloğu

Yasa metni, Fransız sömürge yönetiminin işlediği belirtilen suçları kataloglamıştır. Bu katalogda özellikle Sahra bölgesinde gerçekleştirilen nükleer denemeler ve bu denemelerin yol açtığı çevresel ve insani tahribat, sömürgecilik döneminde sivillerin öldürülmesi, yasaklı silahların kullanılması ve mayın döşenmesi gibi eylemler yer almıştır. 

Sömürgecilik Hatalarına İlişkin Tarihsel Vurgu

Yasa kabul sürecinde parlamenterler tarafından yapılan açıklamalarda, Cezayir’in bağımsızlık mücadele tarihi ve sömürge yönetiminin etkilerine atıflar yer almıştır. Cezayir parlamentosunda bayrak sallanarak yapılan oylama sonrasında milletvekilleri tarafından “Yaşasın Cezayir” sloganlarının atıldığı ifade edilmiştir. 

Diplomatik ve Hukuki Etki

Yeni yasa, resmî olarak yasama organı tarafından kabul edilmekle birlikte, uluslararası alanda bağlayıcı bir hukuki etki doğurması beklenmemektedir. Bununla birlikte, yasanın Cezayir ile Fransa arasındaki diplomatik ilişkiler üzerinde etkisi olduğu belirtilmektedir.