Köken

Civanmert kelimesi, Türkçeye Farsça cuvānmerd (جوان‌مرد) birleşik sözcüğünden geçmiştir. Bu sözcük, “genç, delikanlı” anlamındaki cuvān (جوان) ile “yiğit, mert adam” anlamındaki merd (مرد) kelimelerinin birleşiminden oluşur. Anlam olarak “genç ve yürekli, cömert ve mert kimse” ifadesini taşır. Türkçede zamanla yalnızca yaşla değil, karakterle ilgili bir niteleme halini alarak “cömert, dürüst, yiğit” kimseleri tanımlamak için kullanılmaya başlamıştır.

Kullanım Alanları

Günlük Konuşma Dilinde Övgü İfadesi Olarak: Bir kişinin dürüstlüğü, cömertliği ve yardımseverliği övülmek istendiğinde, “civanmert” sözcüğü takdir ifadesi olarak kullanılır.

Edebi Üslupta Kahramanlık ve Asalet Temsili: Romanlarda, destanlarda veya şiirlerde, yiğit ve gözü pek karakterleri tanımlamak için sıkça yer alır.

Halk Kültüründe ve Atasözlerinde: Cömert, sözünün eri ve yoksula el uzatan kimseleri tanımlamak için halk dilinde yerleşmiştir.

Ahlaki ve Sosyal Değer Aktarımı Olarak: Gençlere örnek gösterilen, erdemli davranışlarıyla topluma güven veren bireyleri tanımlamak için kullanılır.

Tasavvufi ve Manevî Metinlerde İdeal İnsan Tipi Olarak: Tasavvufta, nefsine hâkim, başkasını düşünen, yüce gönüllü kişi anlamında derinlikli bir sıfat olarak geçer.