Derogasyon (Sözlük)

Tanım

İsim

1. Ayrıklık
2. Hukuki bir düzenlemenin, geçici ya da kalıcı olarak kısmen veya tamamen yürürlükten kaldırılması.
3. Uluslararası hukuka veya ulusal hukuk sistemlerine ilişkin, belirli durumlarda bir kuralın uygulanmaması için yapılan özel düzenleme.

Köken

"Derogasyon" kelimesi, Latince "derogare" (bir yasayı kısmen iptal etmek) kökünden türetilmiştir. Fransızca "dérogation" kelimesi aracılığıyla Türkçeye geçmiştir ve hukuk terminolojisinde kullanılmaktadır.

Kullanım Alanları

• Hukuk: Belirli şartlar altında bir yasadan veya düzenlemeden sapma yapılması durumu.
• Uluslararası Hukuk: Olağanüstü hâl, savaş veya benzeri kriz durumlarında, bazı insan hakları yükümlülüklerinden geçici olarak vazgeçilmesi.
• Anayasa Hukuku: Kanunların anayasa çerçevesinde sınırlandırılması ya da kısmi olarak uygulanmaması.

Örnek Cümleler

1. Olağanüstü hâl süresince bazı temel haklar için derogasyon yapılmasına karar verildi.
2. Uluslararası antlaşmalar, belirli şartlar altında derogasyon hakkı tanıyabilir.
3. Yasa, ekonomik kriz dönemlerinde vergilerle ilgili derogasyon hükümleri içermektedir.

Alt Anlamlar ve Yan Anlamlar

• Geçici Derogasyon: Belirli bir süre için hukuki bir düzenlemenin yürürlükten kaldırılması.
• Kalıcı Derogasyon: Bir yasanın tamamen veya kısmen yürürlükten kaldırılması.
• İstisna Tanıma: Bir kuralın uygulanmasında bireysel veya sınırlı durumlarda muafiyet tanınması.

İlgili Terimler

• Yürürlükten Kaldırma
• İstisna
• Muafiyet
• Anayasa Değişikliği
• İnsan Hakları