Diyarbakır kenger meftunesi, Diyarbakır mutfağına özgü, kenger bitkisi ve kuzu etiyle hazırlanan geleneksel bir yemektir. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında mahreç işaretiyle tescillenmiş olan bu yemek, 19 Haziran 2023 tarihinde coğrafi işaret koruması altına alınmıştır. Tescil işlemi Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası tarafından gerçekleştirilmiş olup ürünün ün bağı Diyarbakır iliyle doğrudan ilişkilidir.
Ayırt Edici Özellikleri
Yemeğin temel bileşenleri arasında kenger (Gundelia tournefortii), Karakaş ırkı kuzu eti, kıl keçisi sütünden elde edilen sadeyağ, sumak, domates salçası, sarımsak, pul biber ve tuz yer alır. Kenger bitkisi yüksek rakımlı bölgelerde bahar aylarında toplanır; taze olarak kullanılamadığı durumlarda dondurularak veya salamura yöntemiyle muhafaza edilir. Kullanılan kuzu eti, bir yaşına gelmiş Karakaş ırkı koyunlardan elde edilirken, sadeyağ yalnızca kıl keçisinin sütünden yapılır.
Diyarbakır kenger meftunesi, bölgenin mutfak kültüründe özel bir yere sahiptir. Bayram, düğün, taziye gibi toplumsal buluşmalarda ikram edilen bu yemek, hem geleneksel hem de kültürel bir değer taşır.
Üretim Metodu
Yemeğin hazırlanışı, bileşenlerin Diyarbakır coğrafi sınırından temin edilmesini gerektirir. Altı kişilik bir porsiyon için önerilen tarif şu şekildedir:
- 1 kg kenger
- 500 g kuzu eti
- 60 g sadeyağ
- 40 g domates salçası
- 100 g tane sumak
- 600 ml su
- 4–5 diş sarımsak
- 5 g tuz
- 5 g pul biber
- 50 g buğday unu
Sumak, suda 30 dakika demlendikten sonra süzülerek suyu ayrılır. Kenger temizlenip iri doğranır, kararmaması için buğday unuyla birlikte suda bekletilir. Dondurulmuş veya salamura kenger kullanılıyorsa, 30 dakika kaynar suda bekletilerek hazırlanır. Kuzu eti sadeyağda kavrulur, ardından salça ve pul biber eklenir. Kenger ilavesiyle karışım su ve sumak suyuyla tamamlanır; et yumuşayıncaya kadar pişirilir. Servis öncesi ezilmiş sarımsak eklenerek kısa süre dinlendirilir ve sıcak olarak sunulur.
Coğrafi Sınır ve Denetim
Yemeğin ün bağı Diyarbakır iliyle sınırlıdır; tüm üretim aşamaları bu coğrafi sınır içinde gerçekleştirilmelidir. Denetimler, Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası koordinasyonunda, Diyarbakır İl Tarım ve Orman Müdürlüğü’nün katılımıyla yılda en az bir kez yapılır. Denetim mercii, bileşenlerin uygunluğunu, üretim metoduna sadakati ve mahreç işareti kullanımını kontrol eder.
