Diyarbakır kengerli bulgur pilavı, kenger bitkisi (Gundelia tournefortii), pilavlık bulgur ve sadeyağ kullanılarak hazırlanan geleneksel bir yemektir. Diyarbakır mutfak kültürü içinde köklü bir geçmişe sahip olan bu pilav, bölgenin tarımsal ürünleriyle ve mevsimsel döngüleriyle doğrudan ilişkilidir. 07.06.2022 tarihinde mahreç işaretiyle tescillenmiş olup, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında korunmaktadır.
Ayırt Edici Özellikleri
Pilavın temel bileşeni olan kenger bitkisi, ilkbahar aylarında yetişir. Toplandıktan sonra dondurularak veya salamura yöntemiyle saklanır. Bu bitki, Diyarbakır yöresinde doğal olarak yetişen ve halk arasında bilinen bir türdür. Pilavda kullanılan sadeyağ ve bulgur da tercihen coğrafi sınırdan temin edilir. Bu bileşenlerin birleşimiyle ortaya çıkan yemek, hem besleyici hem de yöresel tatları yansıtan bir özelliğe sahiptir.
Üretim Metodu
Altı kişilik Diyarbakır kengerli bulgur pilavı için gereken malzemeler şunlardır:
- 500 g kenger
- 400 g pilavlık bulgur
- 40 g sadeyağ
- 20 g tuz
- 800 ml su (bulgur için)
- 1 l su (kenger haşlamak için)
Kenger temizlenip doğrandıktan sonra 5 dakika haşlanır ve süzülerek suyunun süzülmesi sağlanır. Sadeyağ pilav tenceresinde eritilir, kenger eklenerek 5 dakika kavrulur. Ardından su, tuz ve bulgur ilave edilerek kısık ateşte 20 dakika pişirilir. Pişen pilav, 10 dakika demlenmeye bırakılır ve sıcak olarak servis edilir.
Coğrafi Bağ ve Üretim Koşulları
Diyarbakır kengerli bulgur pilavının ünü, Diyarbakır iliyle doğrudan bağlantılıdır. Bu nedenle ürünün tüm üretim aşamaları coğrafi sınır içinde gerçekleştirilir. Yöresel bilgi birikimi, malzeme temini ve pişirme yöntemleri bu bağlamda önem taşır.
Denetim Mekanizması
Ürünün denetimi, Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası’nın koordinasyonunda yürütülür. Denetim mercii; Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Aşçılık Programı ve Diyarbakır İl Tarım ve Orman Müdürlüğü’nden uzman kişilerin katılımıyla oluşturulur. Denetimler yılda en az bir kez düzenli olarak yapılır; ayrıca ihtiyaç halinde ve şikâyet durumlarında da gerçekleştirilir. Denetim sürecinde bileşenlerin uygunluğu, üretim metoduna sadakat ve mahreç işareti kullanımının doğruluğu kontrol edilir.
