Diyarbakır lebenisi, yoğurt, dövme (durum buğdayı), nohut ve yarpuz gibi temel bileşenlerle hazırlanan; içeriği ve üretim yöntemi Diyarbakır iline özgü geleneksel bir çorba çeşididir. Ürünün bileşenleri, hazırlanış biçimi ve kullanım alanları, bölgenin yerel gıda kültürü içerisinde tarihsel olarak süreklilik gösteren bir yapıya sahiptir.
Ayırt Edici Özellikler
Diyarbakır lebenisi, yoğurt, dövme (durum buğdayı), nohut ve yarpuzla yapılan özgün bir yemek çeşididir. Yemeğin karakteristik özelliği, yörede yetişen durum buğdaylarından elde edilen dövme ve su kenarlarında doğal olarak yetişen yarpuz bitkisiyle hazırlanmasıdır. Bu ayırt edici malzemeler sayesinde yemek, yöreye özgü tat ve aromaya sahip olur. Diyarbakır lebenisinin tüm üretim aşamaları, Diyarbakır ili coğrafi sınırları içinde gerçekleştirilmelidir.
Diyarbakır Lebenisi (Diyarbakır Valiliği)
Üretim Metodu
Kullanılan Malzemeler (6 kişilik)
- 2 kg yoğurt
- 2 litre su
- 1,5 kg durum buğdayı (dövme)
- 2 su bardağı haşlanmış nohut
- 1 yemek kaşığı yarpuz (taze ya da kurutulmuş)
- 10 g tuz
Hazırlanışı
Durum buğdayı iyice yıkanarak ıslatılır. Yoğurda, bire bir ölçüsünde su eklenerek ayran kıvamına getirilir. Ayran haline getirilen yoğurtla birlikte ıslatılmış dövme aynı tencerede karıştırılarak pişirilir. Kaynama başladıktan sonra, haşlanmış nohutlar eklenir. Pişmesine yakın, yaprakları ayıklanmış yarpuz eklenir ve yarpuzla birlikte kaynatılmaya devam edilir. Böylece yarpuzun aroması yemeğe geçer. Lebeninin servisi sıcak olarak yapılır.
Coğrafi İşaret Bilgisi
Diyarbakır lebenisi, 11 Ekim 2021 tarihinde 916 numara ile mahreç işareti olarak tescillenmiştir. Tescil başvurusu Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası tarafından yapılmış olup ürünün coğrafi sınırı Diyarbakır ili ile sınırlıdır. Lebeninin üretiminde kullanılan yoğurt ve durum buğdayı tercihen coğrafi sınırdan temin edilir. Yoğurt yapımında genellikle koyun sütü kullanılır. Yarpuz bitkisi yemeğe karakteristik tadını ve aromasını kazandırır. Üretim metodundaki yerel uygulamalar, Diyarbakır lebenisini diğer benzer çorba türlerinden ayırır.
Denetim
Denetimler, Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası koordinatörlüğünde; Diyarbakır İl Tarım ve Orman Müdürlüğü’nün katılımıyla en az üç kişiden oluşan bir denetim kurulu tarafından gerçekleştirilir. Denetimler yılda en az bir kez yapılır. Şikâyet üzerine ya da gerekli görülen durumlarda ilave denetim yapılabilir. Denetimlerde ürünün bileşenleri, üretim metodu ve mahreç işareti kullanım uygunluğu değerlendirilir. Gerekli durumlarda uzman kişi ve kurumların desteğiyle hizmet alımı yapılabilir.
