Diyarbakır mutfağına özgü geleneksel yemeklerden biri olan Mastava Aşı, temel olarak yoğurt, pirinç ve bulgurla hazırlanan bir çorba çeşididir. Halk arasında “Ayran Aşı” olarak da bilinen bu yemek, besleyici özelliği ve özgün sunumuyla Diyarbakır’da özellikle kış aylarında sofralarda yer bulur. İçeriğinde kullanılan koyun yoğurdu ve üzüm pekmeziyle tat ve kıvam açısından diğer yoğurtlu çorbalardan ayrılır. Diyarbakır Mastava Aşı, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından coğrafi işaretle tescillenmiş ve geleneksel üretim biçimi koruma altına alınmıştır.
Diyarbakır Mastava Aşı (Diyarbakır Valiliği)
Üretim Yöntemi ve Bileşenler
Kullanılan Malzemeler (6 kişilik)
- 1 çay bardağı pilavlık iri bulgur
- 1 çay bardağı pirinç
- 2 kg süzme yoğurt (tercihen koyun sütünden)
- 100 g buğday unu
- 1 litre su
- 1 adet yumurta
- 10 g tuz
- 75 g tereyağı (sos için)
- 75 g üzüm pekmezi (sos için)
Mastava Aşı’nda kullanılan yoğurt, bulgur, pirinç ve pekmez gibi bileşenlerin coğrafi sınırlardan temin edilmesi tercih edilir. Sade ve doğal içeriğiyle hem besleyici hem de doyurucu bir özelliğe sahip olan bu yemek, geçmişten günümüze Diyarbakır mutfak kültürünün önemli bir parçasıdır.
Hazırlanışı
Süzme yoğurt, buğday unu, yumurta, tuz ve su büyükçe bir tencereye alınır ve çırpılarak homojen bir karışım elde edilir. Karışım sürekli karıştırılarak orta ateşte pişirilir. Yoğurt kesilmeden kıvam aldığında, içine pirinç ve iri bulgur eklenir. Tüm malzemeler yumuşayıp pişene kadar ocakta tutulur. Pişirme işlemi tamamlandıktan sonra yemek 10 dakika dinlendirilir. Servis sırasında üzerine eritilmiş tereyağı ve üzüm pekmezi karışımı gezdirilir. Bu sos, Mastava Aşı’nın özgün tadını ve görünümünü tamamlar.
Coğrafi İşaret
Diyarbakır Mastava Aşı, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından mahreç işareti ile tescillenmiştir. Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından 917 tescil numarası ile 11 Ekim 2021 tarihinde tescil edilen bu ürünün başvuru sahibi Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası’dır. Yemeğin ünü ile üretim bölgesi arasında tarihî ve kültürel bir bağ bulunmakta olup, tüm üretim aşamalarının Diyarbakır il sınırları içerisinde gerçekleştirilmesi zorunludur.
Diyarbakır Mastava Aşı’nın geleneksel üretim yöntemi, yöreye özgü malzemeleri ve kültürel önemi korunmak amacıyla denetim altındadır. Denetimler, Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası koordinasyonunda, Diyarbakır İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ile Dicle Üniversitesi’nden konuya ilişkin uzmanların yer aldığı en az üç kişilik bir denetim kurulu tarafından yürütülmektedir. Denetimler yılda en az bir kez düzenli olarak yapılmakta, ayrıca ihtiyaç hâlinde ya da şikâyet üzerine gerçekleştirilmekte; üretim süreci, malzeme uygunluğu ve işaretleme kriterleri titizlikle izlenmektedir.
