Diyarbakır şehriyesi, Türkiye'nin Diyarbakır iline özgü geleneksel bir hamur ürünü olup, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında mahreç işaretiyle korunmaktadır. Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası tarafından yapılan başvuru sonucu, 20 Ağustos 2021 tarihinde tescillenmiş ve coğrafi işaret koruması altına alınmıştır.

Tanım ve Ayırt Edici Özellikler

Diyarbakır şehriyesi; buğday unu, sadeyağ, sıvıyağ, tuz ve su ile hazırlanan hamurun, avuç içinde parmaklarla uzatılıp inceltilerek küçük parçalar halinde koparılması ve ardından kurutulup kavrulmasıyla elde edilen bir üründür. Bu üretim metodu, Diyarbakır iline özgü geleneksel bir teknik olup, ustalık gerektiren bir el işçiliği barındırır.

Ürünün ayırt edici özelliklerinden biri, üretiminde kullanılan sadeyağın kıl keçisi sütünden elde edilmesidir. Ayrıca buğday unu, Diyarbakır’da yetiştirilen durum buğdaylarının yerel değirmenlerde öğütülmesiyle temin edilir. Şehriyenin şekillendirilmesi sırasında kullanılan teknik, bölgenin kültürel birikimiyle yoğrulmuş ve kuşaktan kuşağa aktarılan bir beceridir.

Üretim Süreci

Hamur; buğday unu, tuz, su, sadeyağ ve sıvıyağ ile yoğrularak sakız kıvamına getirilir. Parçalara ayrılan hamur, avuç içine alınarak sağ ve sol elin baş ve işaret parmakları yardımıyla çekilip inceltilir. Tel tel koparılan şehriyeler, temiz bir örtü üzerine serilerek kurutulur. Kurutma işlemi bir gün sürer; ardından ürün tava veya fırında kavrularak son halini alır.

Coğrafi Sınır ve Ün Bağı

Diyarbakır şehriyesinin üretimi, yalnızca Diyarbakır ili sınırları içinde gerçekleşebilir. Ürünün ünü, bu coğrafi sınırla doğrudan bağlantılıdır. Geleneksel üretim metodu ve kullanılan yerel malzemeler, Diyarbakır’ın kültürel mirasının bir parçası olarak ürüne özgünlük kazandırır.

Kullanım Biçimi

Mahreç işareti amblemi ve “Diyarbakır Şehriyesi” ibaresi, ürünün kendisi veya ambalajı üzerinde yer almalıdır. Bu mümkün değilse, söz konusu ibare ve amblem işletmede kolayca görülebilecek şekilde bulundurulmalıdır.

Denetim

Diyarbakır şehriyesinin üretimi ve işaret kullanımı, Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası koordinasyonunda oluşturulan denetim mercii tarafından yılda en az bir kez denetlenir. Bu merci; Diyarbakır İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, Dicle Üniversitesi, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi ve Diyarbakır Ticaret Borsası temsilcilerinden oluşur. Denetimlerde, ürünün malzeme uygunluğu, üretim metoduna sadakati ve işaret kullanımının doğruluğu kontrol edilir.