Kökeni

Dolap beygiri terimi, Farsça dūlāb (دولاب) sözcüğünden alıntıdır. Dūlāb, Farsça dūl veya dol “kova, çark” ile āb “su” kelimelerinin birleşiminden oluşur ve esasen “su çarkı” anlamına gelir. Eski Şark mimarisinde bu isim, iki bitişik oda arasında eşya taşımaya yarayan döner dolaplar için de kullanılmıştır. Dolap beygirinin türev anlamlarının tümü “dönen mekanizma” kavramına dayanır. Sözcük Arapçaya Farsçadan geçmiş, Ermenice tuyl (դոյլ) ise Orta Farsçadan alıntılanmıştır.

Kullanım Alanları

Tarım ve Sulama: Dolap beygiri, kuyu veya su kaynağından su çekmeye yarayan çarklı düzeneklerin işleyişini açıklarken kullanılır.

Mimari ve Mekanizma: Eski Şark yapılarında iki oda arasında eşya transferine yarayan döner dolapların işlevini ifade eder.

Dil ve Deyimsel Kullanım: “Dolap beygiri gibi dönüp durmak” gibi ifadelerde, durmaksızın ve tekrar eden işleri ifade ederken mecaz anlamda kullanılır.