Dünya Gelecek Günü, toplumların ve hükûmetlerin geleceğe dönük düşünme ve öngörü yeteneklerini geliştirmeyi, belirsizlikle başa çıkmayı ve kolektif eylemleri teşvik etmeyi amaçlayan uluslararası bir gündür. UNESCO tarafından her yıl 2 Aralık tarihinde kutlanır ve geleceğe dair düşünme kültürünün yaygınlaştırılmasını hedefler.

Tarihçe

UNESCO, Dünya Gelecek Günü’nü 2021 yılından itibaren her yıl kutlamaktadır. 2022 Kasım ayında UNESCO üye devletleri, bu günü resmen kabul ederek geleceği hayal etmenin ve öngörmenin toplumları daha kapsayıcı ve dengeli bir şekilde birlikte inşa etmede önemini vurgulamışlardır. Gün, farklı toplumsal aktörlerin uzun vadeli stratejiler geliştirmesine ve geleceğe dair düşünme kapasitelerinin güçlendirilmesine olanak tanır.

Amaç ve Önemi

Dünya Gelecek Günü’nün temel amacı, toplumları ve karar vericileri geleceğe dair bilinçli düşünmeye teşvik etmektir. Bu kapsamda, geleceğe dönük düşünce yöntemlerinin uygulanması, toplumun kolektif zekâsının güçlendirilmesi ve öngörü çalışmaları aracılığıyla politika yapımına katkı sağlanması hedeflenir. Gün, geleceğin yalnızca öngörülen değil, aynı zamanda bilgi ve hayal gücüyle şekillendirilen bir alan olduğu anlayışını vurgular. UNESCO Genel Direktörü, geleceğin insanlık için fırsatlar ve kolektif sorumluluk alanı olduğunu belirtmiş ve gençlerin beklentilerine saygı gösteren kapsayıcı çok taraflılık anlayışının önemine dikkat çekmiştir.

UNESCO’nun Katkıları ve Programlar

Dünya Gelecek Günü, UNESCO’nun çeşitli program ve girişimleriyle desteklenmektedir. Sosyal Dönüşümlerin Yönetimi Programı, sosyal dönüşümlerin yönetimini desteklerken, Gelecek Okuryazarlığı Laboratuvarları, geleceğe dair düşünme yetkinliğini artırmayı amaçlayan bir laboratuvarlar ağı olarak faaliyet göstermektedir. Ayrıca Afrika’nın Geleceğini Tasarlamak Projesi, Afrika kıtasında sürdürülebilir kalkınma ve bölgesel öngörü kapasitelerini güçlendirmeyi hedefler. UNESCO, gelecek okuryazarlığı programı aracılığıyla geleceği düşünmenin insanlığın bilgi, kültür ve dünya görüşleri çeşitliliği temeline dayandığını belirtir ve bu yaklaşımı inovasyon ve dönüşüm için güçlü bir araç olarak görür. UNESCO, dünya genelinde laboratuvar ve atölyeleri ile bu programı yaygınlaştırmaktadır.

Geleceğe Dönük Mesajlar ve Örnekler

2022 yılında yayımlanan mesajda, geleceğe dair düşünmenin ve hayal gücünün önemi vurgulanmış, bu yaklaşımın toplumları daha kapsayıcı ve dengeli şekillendirmede temel bir rol oynadığı belirtilmiştir. Gelecek okuryazarlığı programı ile toplumların mevcut fırsatları değerlendirmesi ve inovasyon ile dönüşümü desteklemesi amaçlanmıştır.

2024 yılında yayımlanan mesajda, cesaretle hareket etmenin daha iyi bir gelecek için somut umut taşımak anlamına geldiği hatırlatılmış, iklim değişikliği ve teknolojik dönüşümlerin yarattığı belirsizliklerin fırsatlara dönüştürülmesi gerektiği vurgulanmıştır. Mesajda ayrıca 2024 Gelecek Zirvesi ve Gelecek Paktı çerçevesinde gençlerin beklentilerine saygı gösteren kapsayıcı çok taraflılık anlayışının güçlendirilmesi gerektiği ve dijital platformların düzenlenmesi ile iklim bozulmasıyla mücadele konularının küresel stratejik öncelikler arasında yer alması çağrısı yapılmıştır.

2025 yılı Dünya Gelecek Günü’nün teması “Volatilite Çağında Öngörü” olarak belirlenmiştir. Etkinlik, 2 Aralık 2025 tarihinde UNESCO’nun Paris’teki Genel Merkezi’nde yüz yüze gerçekleştirilecektir. Bu etkinlikte toplumların ve hükûmetlerin belirsizlikle başa çıkma kapasiteleri ele alınacak, öngörü ve gelecek düşüncesinin politika yapımındaki uygulamaları gösterilecek, disiplinler arası uzmanlıklar ve üniversite tabanlı gelecek çalışmaları kürsüleri aracılığıyla ufukta beliren yeni eğilimler tartışılacaktır. Geleceğin sürprizler barındırdığı ve bu sürprizlerin ilerleme fırsatlarına dönüştürülmesi gerektiği vurgulanmaktadır.

UNESCO, geleceği düşünme biçimi sayesinde daha etkili eylemler yapılabileceğini belirtmektedir. Bu yaklaşım geçmişte, örneğin 1997’de kabul edilen İnsan Genomu ve İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi veya 2021’de kabul edilen Yapay Zekâ Etiği Tavsiyesi gibi girişimlerde görülmüştür. 2022 Transforming Education Zirvesi de bu bakış açısının güncel bir örneğini teşkil etmektedir.

Felsefi Perspektif ve Değerler

Beninli filozof Paulin J. Hountondji’nin düşüncelerinden hareketle UNESCO, geleceğin paylaşılan bir vaat olarak görülmesini savunur. Bu yaklaşım çağdaş kültürel çeşitliliğe saygı, insan onurunun korunması ve kalıcı barışın temellerinin güçlendirilmesi gibi değerler üzerine inşa edilmiştir.