Eliezer Ben Yehuda, 7 Ocak 1858 tarihinde Eliezer Yitzhak Perlman adıyla, o dönemde Rus İmparatorluğu'na bağlı bulunan Glubokoye şehrinde Yahudi bir ailede dünyaya gelmiştir. Günümüzde bu şehir Beyaz Rusya’nın Vitebsk vilayetine bağlıdır.

Ben Yehuda, çocukluğunda Tevrat ve Talmud eğitimi almış; 14 yaşındayken ailesi tarafından Yahudi çocukların dinî eğitim gördüğü yeşivada eğitim görmek üzere Polotsk şehrine gönderilmiştir. Akabinde Sorbonne Üniversitesinde tıp öğrenimi görmek üzere 1877 yılında Paris’e yerleşen Ben Yehuda, burada geçirdiği yıllar boyunca tarih ve siyaset bilimi başta olmak üzere birçok farklı alandan dersler alarak öğrenimini sürdürmüştür.^【1】

^{İbraniceyi Dirilten Adam: Eliezer Ben Yehuda (Mecra)}

Düşünceleri ve İsim Seçimi

Polotsk’ta eğitim gördüğü yıllarda Haskala (Yahudi Aydınlanması) ile tanışan Ben Yehuda; o dönemde kabul edilen yaygın görüşe aykırı bir şekilde İbranicenin yalnızca ibadet dili olarak değil, çağdaş düşünceleri ifade eden yaşayan bir ulusal dil olarak da kullanılabileceği fikrini benimsemiştir.

Ben Yehuda, gençlik yıllarında milliyetçilik akımından etkilenmiştir. Viyana’da Ha-Şahar Dergisi'nde yayımlanan “Şeela Nihbada” (Yakıcı Bir Soru) başlıklı ilk makalesinde Yahudi halkının birleşmesini ve bu süreçte İbranicenin güçlü bir rol üstleneceğini savunmuştur. 1879 yılında yazmış olduğu bu makalede “Yehuda’nın oğlu” manasına gelen “Ben Yehuda” mahlasını kullanmış ve daha sonra bunu resmî soyadı olarak benimsemiştir.

Filistin’e Göç

Eliezer Ben Yehuda, Sorbonne Üniversitesindeki öğrenimini yarıda bırakarak 1881’de İbraniceyi modern bir konuşma ve yazı dili olarak canlandırma planlarıyla Osmanlı İmparatorluğu’nun hâkimiyetinde bulunan Filistin’e göç etmiştir. 1882’de Kudüs’teki Alliance Israélite Universelle okulunda bir süre için İbranice öğretmenliği yapmıştır.

Henüz Fransa’dayken karşılaştığı her Yahudi ile yalnızca İbranice konuşmaya karar veren ve ona göre hareket eden Ben Yehuda, Filistin’e yerleştikten sonra da bu ilkeye bağlı kalmıştır. Dilin günlük kullanımını yaygınlaştırmak için Kudüs’te kendi ailesini de kapsayan bir “İbranice konuşma çevresi” oluşturmuştur. Bu hedef doğrultusunda, 1882’de dünyaya gelen oğlu Ben Siyon Ben Yehuda (Sonradan ismini “İttamar Ben Avi” olarak değiştirecektir.) ile yalnızca İbranice konuşulmasına izin vermiştir. Bu sayede oğlu, modern dönemde ana dili İbranice olarak yetişen ilk kişi olmuştur.^【2】 

^{Eliezer Ben Yehuda Çalışırken (Mecra)}

İbraniceyi Yeniden Canlandırma Süreci

Ben Yehuda, İbraniceyi yalnızca dinî metinlerin dili olmaktan çıkarıp modern yaşamın tüm alanlarında kullanılabilecek yaşayan bir ana dil hâline getirmeyi amaçlamıştır. Eğitim, basın ve sözlük çalışmaları bütünüyle bu amaca hizmet etmiştir. 

Dil Eğitimi

Ben Yehuda’nın Filistin’e göç ettiği dönemde orada bulunan Yahudi nüfusun ortak konuşma dili bulunmamakta; Yahudiler önceden yaşadıkları yerlere bağlı olarak başta Yidiş, Ladino ve Arapça olmak üzere birbirinden farklı diller konuşmaktaydı. Buna karşın Ben Yehuda, İbranicenin eğitim yoluyla yaygınlaştırılması gerektiğini savunmuş, bunun için öğretmenlik yapmış ve müfredatı tamamen İbranice olan ilk okulların açılmasına öncülük etmiştir. 

Henüz Filistin’e göç etmeden önce, 1879’da Havazzelet Dergisi'nde yayımlanan bir yazısında, Kudüs’teki modern okullarda Fransızca, Almanca ve İngilizce eğitim verilmesinin çocukları ailelerine yabancılaştırdığını söylemiş; bunlar karşısında İbranicenin yaşayan bir dil olduğunu vurgulamıştır. 

Birinci Aliya ile gelen yerleşimcileri bir kısmı Ben Yehuda’nın yazılarından etkilenerek İbraniceyi konuşma ve eğitim dili olarak benimsemişlerdir. 1880’lerin ortalarından itibaren yeni kurulan tarımsal yerleşimlerde, öğretmenler İbraniceyi İbranice ile öğretmeye başlamıştır. Bu altyapı, 1889’da Rişon Le Siyon’da tamamen İbranice müfredatlı ilk okulun açılmasını mümkün kılmıştır.^【3】 

^{Ben Yehuda'nın Kudüs'teki İbrani Dil Akademisi'nde Bulunan Çalışma Masası ve Kütüphanesi【4】}

Ben Yehuda, 1890 yılında İbranice Dil Komitesi'nin (Va‘ad Ha-Lashon) kurulmasına öncülük etmiştir. Bu komite, Filistin’de İbranicenin standartlaştırılması ve geliştirilmesini amaçlamış; özellikle modern yaşamın gerektirdiği yeni kelimeleri türetmek, yazım ve telaffuz birliğini sağlamak ve dili eğitim ile basında yerleşik hâle getirmek için çalışmıştır.

Gazetecilik Faaliyetleri

Ben Yehuda, 1884’ten itibaren Kudüs’te Ha-Tsvi gazetesini çıkarmaya başlamış; daha sonra onu Ha-Or ve Haşkafa adlı yayınlar takip etmiştir. 1908 yılına kadar yürüttüğü yayıncılık faaliyeti içerisinde bu gazeteler, hem dil reformu tartışmalarının hem de kültürel ve siyasi fikirlerin aktarıldığı bir platform olmuştur.

^{Ha-Tsvi Gazetesi (Gdh Tv)}

Ben Yehuda, dergisindeki yazılarında yeni İbranice kelime önerilerine, telaffuz ve yazım konuları tartışmalarına, cemaatler arası ilişkiler ve modernleşme konularına yer vermiştir.  İbranice dili hususundaki çalışmaları, ortak dil kurallarının belirlenmesine yönelik adımlar atılmasını sağlamıştır.

Sözlük Çalışmaları

Ben Yehuda, Filistin’deki yıllarında, modern İbranicenin kapsamlı bir sözlüğünü hazırlamaya başlamıştır. Tarihî İbranice metinlerden sözcükler derlemiş ve geçmişten bugüne kesintisiz bir dil köprüsü kurmayı amaçlamıştır. Aynı zamanda çağdaş yaşamın ihtiyaçlarını karşılamak için başta Arapça, Aramice ve Süryanice olmak üzere farklı dillerden faydalanarak İbranice yeni sözcükler icat etmiştir:^【5】 

Ha-Tsvi Dergisi, bu çalışmalar için bir laboratuvar işlevi görmüş; türettiği yeni kelimeleri burada tanıtmıştır. 

Ben-Yehuda kapsamlı sözlük projesinde tarihî İbranice metinlerden derlenen sözcükleri modern bağlamlara uyarlayarak ve farklı dillerden yararlanarak kelime dağarcığını zenginleştirmiştir. Sözcük üretimi için Sefarad Yahudilerinin konuştuğu Ladino dilini esas almıştır.

^{Eliezer Ben Yehuda ve Ailesinin Kudüs Zeytindağı'ndaki Kabri【6】}

Ölümü

Ben Yehuda, 16 Aralık 1922’de Kudüs’te yaşamını yitirmiştir. Başlattığı modern İbranice sözlük projesi, ölümünden sonra tamamlanmıştır. Ölümü sırasında İbranice, Filistin’de yaşayan Yahudi toplumunda günlük yaşamın ortak dili hâline gelmiştir.