Ermenek Helvası, Türkiye’nin Karaman iline bağlı Ermenek ilçesinde geleneksel yöntemlerle üretilen ve 14 Eylül 2022 tarihinde mahreç işareti olarak coğrafi işaret tescili alan özgün bir tatlı türüdür. Tahin, üzüm pekmezi ve çöven suyu gibi doğal bileşenlerle hazırlanan bu helva, gerek yapım tekniği gerekse kültürel arka planıyla yöre halkının damak zevkini yansıtan önemli bir üründür.
Ermenek Helvası (Anadolu Ajansı)
Köken ve Geleneksel Bağlam
Ermenek Helvası'nın üretimi Ermenek ilçesinde uzun yıllardır devam etmekte; bu süreç kuşaktan kuşağa aktarılan ustalık ve bilgiyle şekillenmektedir. Helva, geçmişte özellikle kış aylarında bağ, bahçe ve tarla işlerinde çalışan halkın enerji ihtiyacını karşılayan temel bir gıda olarak tüketilmiştir. Günümüzde ise düğünlerde, bayramlarda ve özel günlerde ikram edilen geleneksel bir tatlı kimliği kazanmıştır. Helvanın üretimi ilçedeki birkaç küçük üretici tarafından sürdürülmektedir; bu üretim modeli kadın emeğine dayalıdır ve yerel ekonomiye katkı sağlar.
Fiziksel Özellikler ve Bileşim
Tescil belgesinde belirtildiği üzere Ermenek Helvası, hafif esmer renge, yoğun kıvama ve mat bir görünüme sahiptir. Ürün, %52-56 oranında tahin, %43-48 oranında üzüm pekmezi ve en az %1 oranında çöven suyu içerir. Şeker kullanılmaz. Helva, yaklaşık 2,5 saat süreyle buhar sistemli paslanmaz çelik kazanlarda karıştırılarak pişirilir; ardından elle karıştırma ve şekillendirme işlemlerine tabi tutulur. Dolum sıcaklığı 40–50 °C aralığında gerçekleşir ve ürünün hava almayan ambalajlarda 18 aya kadar raf ömrü bulunur.
Üretim Süreci
Ermenek Helvası üretiminde öne çıkan aşamalar şunlardır:
- Unun Kavrulması: Ermenek Helvası'nın üretiminde elenmiş buğday unu, bakır kazanlarda sürekli karıştırılarak kısık ateşte en az 45 dakika kavrulur. Kavurma süresi helvanın rengini, aromasını ve kıvamını belirleyen en önemli aşamadır.
- Tereyağının Eklenmesi: Kavurma işlemi tamamlandıktan sonra tereyağı ilave edilir. Karışım homojenleşene kadar sürekli karıştırılır. Bu aşamada tereyağının helvaya tamamen yedirilmesi sağlanır.
- Şerbet Hazırlığı: Ayrı bir kapta su ve şekerle hazırlanan şerbet kaynatılarak kıvama getirilir. Şerbet, yanmaması ve kristalleşmemesi için kontrollü ısıda hazırlanır.
- Karışımın Birleştirilmesi: Sıcak şerbet, kavrulmuş un ve tereyağı karışımına yavaşça ilave edilir. Bu noktada kazan altı ısısı düşürülür. Karışımın tamamı şerbeti çekene dek karıştırılır.
- Soğutma ve Şekillendirme: Pişirme tamamlandıktan sonra helva, tepsilere alınır ve birkaç saat dinlendirilir. Kalıplara dökülerek ya da kesilerek satışa sunulur.
Coğrafi İşaret ve Koruma
Ermenek Helvası, Ermenek Belediyesi tarafından 07 Haziran 2021 tarihinde yapılan başvuruyla mahreç işareti olarak tescillenmiş, 14 Eylül 2022 itibarıyla koruma altına alınmıştır (Tescil No: 1223). Ürünün üretimi, yalnızca Karaman ili Ermenek ilçesi sınırları içinde ve belirtilen geleneksel yöntemlerle gerçekleştirilebilir. Denetimler, Ermenek Belediyesi koordinasyonunda yılda en az bir kez yapılmaktadır.
