Erzurum herle aşı çorbası, Türkiye’nin Erzurum iline özgü, sade ama lezzetli bir çorba çeşididir. Buğday unu, tereyağı, su ve tuz gibi temel malzemelerle hazırlanan bu çorba, Erzurum’un mutfak kültüründe önemli bir yere sahiptir ve yörenin coğrafi özellikleriyle bağdaştırılmıştır. 29 Aralık 2021 tarihinde 6799 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında coğrafi işaret olarak tescil edilmiş olup, 3 Ağustos 2023 tarihinde Erzurum Ticaret Borsası tarafından resmi olarak koruma altına alınmıştır.
Tarihçe ve Kültürel Önemi
Erzurum herle aşı çorbası, uzun bir geçmişe sahip geleneksel bir yemektir. Erzurum’un soğuk iklimi ve tarımsal üretim yapısı, bu çorbanın sade ama besleyici malzemelerle hazırlanmasını şekillendirmiştir. Yörenin mutfak kültüründe önemli bir yer tutan bu çorba, hem günlük sofralarda hem de özel günlerde tüketilen bir lezzet olarak öne çıkar. Coğrafi işaret tescili, çorbanın Erzurum ile olan güçlü bağını ve özgünlüğünü vurgular.
Malzemeler
Erzurum herle aşı çorbasının hazırlanmasında kullanılan malzemeler, yörenin coğrafi koşullarına uygun olarak seçilmiştir. Dört porsiyon için gerekli malzemeler şunlardır:
- 84 gram buğday unu
- 30 gram tereyağı (Erzurum’a özgü, coğrafi işaretli Erzurum Tereyağı, Tescil No: 1244)
- 10 gram tuz
- 1 litre su
Malzemelerin sadeliği, çorbanın hem ekonomik hem de kolay hazırlanabilir olmasını sağlar. Özellikle Erzurum tereyağının kullanımı, çorbaya özgün bir tat ve aroma katar.
Üretim Yöntemi
Erzurum herle aşı çorbasının hazırlanışı, basit ancak özen gerektiren bir süreçtir:
- Bir tencerede buğday unu, Erzurum tereyağı ile un kokusu çıkana kadar orta ateşte kavrulur. Bu işlem, unun çiğ tadını kaybetmesini ve çorbaya kendine özgü aromasını kazandırır.
- Kavrulan una su ve tuz eklenir, karışım kaynayana kadar sürekli karıştırılır.
- Kaynadıktan sonra çorba, bir iki taşım daha pişirilerek kıvam alması sağlanır.
- Çorba, sıcak olarak servis edilir.
Üretim sürecinin tüm aşamaları, Erzurum il sınırları içinde gerçekleşir. Bu, çorbanın coğrafi işaret tesciliyle korunan özgünlüğünü ve yöresel karakterini sürdürmek için bir ön koşuldur.
Coğrafi İşaret ve Denetim
Erzurum herle aşı çorbası, Erzurum Ticaret Borsası tarafından tescil ettirilmiştir. Çorbanın coğrafi işaret logosu ve mahreç işareti, ürünün özgünlüğünü ve Erzurum’a aidiyetini belgelemek için kullanılır. Denetim süreci, Erzurum Ticaret Borsası koordinasyonunda yürütülür ve şu kurumların temsilcilerinden oluşan bir denetim mercii tarafından gerçekleştirilir:
- Erzurum Gıda Kontrol Laboratuvarı Müdürlüğü
- Yemekli Tüketiciye Tüketici Gözetimi Kurumu
- Müdafa Sanayiler Bölümü
Denetimler, yılda bir kez düzenli olarak yapılır ve gerektiğinde şikayet üzerine ek denetimler gerçekleştirilir. Denetimde şu kriterler esas alınır:
- Kullanılan malzemelerin uygunluğu
- Üretim yönteminin standartlara uygunluğu
- Coğrafi işaret logosu ve mahreç işaretinin doğru kullanımı
Servis ve Tüketim
Erzurum herle aşı çorbası, sıcak olarak servis edilir ve genellikle sade bir şekilde tüketilir. Çorbanın sıcak servis edilmesi, hem lezzetini hem de yöresel karakterini ön plana çıkarır.
