“Erzurum Masalları”, Türk halk bilimi ve masal araştırmaları alanında çalışmalar yapan Prof. Dr. Bilge Seyidoğlu (d. 1937) tarafından derlenen ve incelenen bir eserdir. Dergâh Yayınları’nın “Erzurum Kitaplığı” serisi kapsamında yayımlanmıştır. Kitap, Erzurum yöresine ait masalları bir araya getirmekte olup, bu masallarda evrensel motifler ile yerel kültürel unsurlar yer almaktadır. Eserin ilk baskısı Kasım 1999’da yapılmış, 384 sayfadan oluşmuş ve Temmuz 2016 itibarıyla 4. baskıya ulaşmıştır.
İçerik ve Tematik Yapı
"Erzurum Masalları" adlı eser, masalların köklerinin tarihin karanlık devirlerine kadar uzandığını ve nerede, nasıl oluştuklarının bilinmediğini belirterek başlar. Masalların halkın ortak malı olarak meydana geldiğini ve sözlü gelenekte yaşayarak nesilden nesile aktarılarak günümüze ulaştığını vurgular. Kitap, masallarda gerçek hayatta rastlanabilecek olayların yanı sıra, daha çok olağanüstü olaylar ve olağanüstü kahramanların bulunduğunu ifade eder. Masalların, insanlığın geçmişiyle ilgili sırlar barındırdığı gibi, derlendikleri toplumun gelenek göreneklerini de yansıttığını belirtir.
Eserin temel odak noktası, Erzurum masallarının hem dünya masallarıyla ortak motifleri içermesi hem de Erzurum'la ilgili zenginlikleri ve yaşayış tarzını göstermesidir. Bilge Seyidoğlu, bu masalları bir araya getirerek, Erzurum yöresinin kültürel hafızasını, değerlerini, inançlarını ve toplumsal yaşamını masallar aracılığıyla okuyucuya sunar. Kitapta yer alan masallar, bölgenin kendine özgü halk anlatıları geleneğini, dilini, mizah anlayışını ve insan tiplerini gözler önüne serer.
Kitap, her bir masalın anlatım özelliklerini, içerdiği motifleri, karakterleri ve toplumsal mesajlarını bilimsel bir yaklaşımla ele alır. Böylece, masalların sadece çocuklara yönelik basit hikâyeler olmadığını, aynı zamanda bir toplumun kolektif bilinçaltını, değerler sistemini ve dünya görüşünü yansıtan derinlikli kültürel ürünler olduğunu gösterir. Masalların evrensel yönleriyle yerel kimliğin iç içe geçişi, eserin temel başarısını oluşturur.
Dil ve Üslup
Bilge Seyidoğlu’nun Erzurum Masalları adlı eserinde, masallar özgün anlatı özelliklerine sadık kalınarak aktarılmış; inceleme bölümleri ise betimleyici ve açıklayıcı bir akademik dille yazılmıştır. Masallar, kaynak kişilerin ifade biçimine uygun şekilde sunulmuş; çözümleme ve değerlendirme bölümlerinde ise halk anlatılarının yapısal ve tematik özellikleri sistematik bir biçimde ele alınmıştır. Eserde tanıtım veya yüceltici nitelikte bir anlatım yerine, bilimsel yaklaşıma dayalı bir dil kullanılmıştır.
