Erzurum un helvası, Erzurum ilinde üretilen ve 07.07.2025 tarihinde 1751 tescil numarası ile Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenen bir tatlıdır. Mahreç işareti türünde coğrafi işarete sahip olan ürünün tescil ettireni Erzurum Ticaret Borsası'dır. Ürün, fırıncılık ve pastacılık mamulleri, hamur işleri ve tatlılar grubunda sınıflandırılmıştır.

Ürün Özellikleri

Erzurum un helvası, bileşenleri arasında tescilli Erzurum tereyağı (Tescil No: 1244), buğday unu ve beyaz toz şeker bulunan bir helvadır. Tatlandırma yöntemine bağlı olarak (doğrudan toz şeker veya suda eritilmiş şeker kullanılmasıyla) gevrek ve şeker tanecikleri hissedilen ya da daha yumuşak ve pürüzsüz bir yapıya sahip olabilir. Ürün soğuduğunda sertleşir ancak hafifçe ısıtıldığında tekrar yumuşar. Üzerine kaşık ucuyla bastırılarak şekil verilir, iri kıyılmış ceviz içi eklenir ve genellikle 100 gramlık porsiyonlar hâlinde servis edilir.

Üretim Metodu

Erzurum un helvası üretiminde 75 g Erzurum tereyağı, 330 g buğday unu, 250 g beyaz toz şeker ve 100 g iri kıyılmış ceviz içi kullanılır. Üretim aşamaları şu şekildedir:

• Erzurum tereyağı bir tencerede eritilir ve üzerine un eklenir.
• Karışım, tencerenin dibinden karıştırılarak kısık ateşte yaklaşık 30 dakika kavrulur.
• Tatlandırma işlemi (iki yöntemden biri seçilerek): Kavrulan una sıcakken beyaz toz şeker ilave edilip karıştırılır VEYA 100 ml suda eritilmiş beyaz toz şeker ilave edilip karıştırılır.
• Tatlandırılan helva sıcakken servis tabağına düzgünce yayılır.
• Üzerine kaşık ucuyla şekil verilir ve iri kıyılmış ceviz içi serpilir.

Ürün, gıda ile temasa uygun ambalajlarda satışa sunulur. Kapalı kap içinde ve buzdolabında 1 ay süreyle muhafaza edilebilir.

Coğrafi Sınır

Coğrafi sınır Erzurum ili olarak belirlenmiştir. Ürünün Erzurum'daki köklü geçmişi, coğrafi sınırın mutfak kültüründeki yeri (bayram, kutlama, düğün, asker uğurlama, ilk çiğdemin görüldüğü gün ve cenazelerin 3, 7 ve 40. günleri gibi özel zamanlarda ikram edilmesi) ve üretiminde tescilli Erzurum tereyağının kullanılması, ürünün coğrafi sınırla olan ün bağını oluşturur. Bu nedenlerle, Erzurum un helvasının üretiminin tüm aşamaları belirlenen coğrafi sınır içinde gerçekleştirilmelidir.

Denetim

Denetimler, Erzurum Ticaret Borsasının koordinasyonunda yapılır. Denetim mercii; Erzurum Ticaret Borsası, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Otel Lokanta ve İkram Hizmetleri Bölümü ve Erzurum Gıda Kontrol Laboratuvar Müdürlüğünden birer uzman temsilcinin katılımıyla oluşan üç kişilik bir yapıdan meydana gelir.

Denetimler yılda en az bir kez düzenli olarak; ayrıca gerekli görülen durumlarda veya şikâyet üzerine her zaman yapılır. Denetimlerde aşağıdaki kriterler esas alınır:

• Üretimde tescilli Erzurum tereyağı (No: 1244) kullanılıp kullanılmadığı.
• Diğer bileşenlerin uygunluğu.
• Üretim metoduna, özellikle unun kavrulması ve tatlandırılması aşamalarına uygunluk.
• Ürünün belirtilen özelliklere uygunluğu.
• Ambalajlama ve muhafaza koşullarının kontrolü.
• Erzurum un helvası ibaresinin, logosunun ve mahreç işareti ambleminin kullanımının uygunluğu.