Fethiye Camii, Kars kent merkezinde yer alan ve 19. yüzyıl sonlarında Rus İmparatorluğu döneminde Alexander Nevski adına inşa edilen bir Rus Ortodoks kilisesinin, 1985 yılında camiye dönüştürülmesiyle bugünkü işlevini kazanmış tarihî yapıdır. Baltık ve Rus mimarisi etkilerini yansıtan yapı, üç renkli taş işçiliği, beşik tonozlu üst örtüsü ve Neo-Rönesans ile Ampir üslubu taşıyan cephe süslemeleriyle dikkat çeker.
Fethiye Camii (Fotoğraf: Hatice Senem Turan)
Tarihçe
Fethiye Camii, Kars il merkezinde yer alan ve 19. yüzyılın son çeyreğinde Rus İmparatorluğu döneminde inşa edilmiş bir yapıdır. Kilise olarak inşa edilen bu yapı, Rus Ortodoks Kilisesi mensupları tarafından, Rus komutan Alexander Nevski adına 1885-1890 yılları arasında yapılmıştır. Ancak bazı kaynaklarda yapım yılı 1905 olarak da geçmektedir.
Kars’ın 40 yıl süren Rus işgali döneminde inşa edilen yapı, 1920 sonrasında Türkiye Cumhuriyeti idaresine geçmiştir. Cumhuriyet’in ilk yıllarında çeşitli kamu kurumları tarafından kullanılan bina, 1953-1970 yılları arasında kapalı spor salonu olarak işlev görmüştür. Yapı, 1984-1985 yılları arasında iki minare eklenerek camiye dönüştürülmüş ve 17 Mayıs 1985 tarihinde "Fethiye Camii" adıyla ibadete açılmıştır.
Fethiye Camii (Fotoğraf: Hatice Senem Turan)
Mimari Özellikler
Fethiye Camii, Baltık mimarisi ile Rus mimarisinin karakteristik öğelerini birleştiren bir yapıdır. Mimari planı doğu-batı doğrultusunda uzanan dikdörtgen bazilikal düzendedir ve tek neflidir. Üst örtü sistemi beşik tonozla sağlanmıştır.
Yapının cepheleri, üç renkli bazalt ve granit taşların kullanıldığı taş işçiliğiyle zenginleştirilmiştir. Simetrik cephesi, doğu hariç kuzey, güney ve batı yönlerinde taç kapılar barındırır; güney cephesi ise işlevsizdir. Giriş kapıları ve pencere açıklıkları kırık kemerli alınlıklar ve sütuncelerle vurgulanmış; bu ögeler dönemin Rus-Ortodoks kiliselerinde sıklıkla karşılaşılan mimari unsurlardır.
Cephelerin üst kısmı, Neo-Rönesans tarzında kaset süslemeler ve Ampir üslubunda dişli frizlerle sonlandırılmıştır. Ayrıca tepegöz (yuvarlak) pencereler, yapının aydınlatılmasında önemli rol oynar ve bu öğeler dönemin karakteristik öğelerindendir. İç mekânda, Rusya'da yaygın olarak kullanılan “peç” isimli duvar içi ısıtma sistemi bulunmaktadır.
Yapının inşasında bazalt ve granit gibi dayanıklı taş malzemeler tercih edilmiştir. Renkli taşların uyumlu yerleştirilmesi, yapıya hem estetik hem de statik avantaj sağlamıştır. Bu çok renkli taş düzenlemesi, Rus Baltık mimarisinin belirgin özelliklerinden biridir.
Fethiye Camii (Fotoğraf: Hatice Senem Turan)
Konum
Fethiye Camii, Kars il merkezindeki Cumhuriyet Mahallesi, İnönü Caddesi No:10/A adresinde yer alır. Merkezî konumu nedeniyle yürüyerek veya araçla kolayca ulaşım sağlanabilir. Yapı, Kars'ın kültürel miras varlıkları arasında önemli bir yere sahiptir ve inanç-kültür turizmi kapsamında değerlendirilmektedir.
