24 Ekim 1924’te Bitlis’te dünyaya gelen Prof. Dr. Fuat Sezgin, ortaokul ve lise eğitimini Erzurum’da tamamladıktan sonra, 1943’te yükseköğrenim için İstanbul’a geldi. İstanbul Üniversitesi Şarkiyat Araştırmaları Enstitüsü’nde, dönemin önde gelen Alman şarkiyatçısı Helmut Ritter’in öğrencisi oldu. Ritter’in yönlendirmesiyle İslam bilimleri alanında uzmanlaşmaya karar verdi.
Akademik Çalışmaları ve Başarıları
1951’de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nden mezun olan Sezgin, Arap Dili ve Edebiyatı üzerine doktora yaptı. “Buhari’nin Kaynakları” adlı doktora teziyle, İslam bilim tarihinde çığır açan bir çalışmaya imza attı. Bu tezinde, Buhari’nin yazılı kaynaklara dayandığını savunarak önemli bir tartışmayı başlattı. 1954 yılında doçent unvanını kazandı ve aynı yıl bu çalışmasını “Buhari’nin Kaynakları Hakkında Araştırmalar'' adıyla yayımladı.
1960 Darbesi ve Yurtdışına Çıkışı
1960 askeri darbesi sonrası üniversitelerden ihraç edilen 147 akademisyen arasında yer alan Fuat Sezgin, Türkiye’den ayrılmak zorunda kalarak Frankfurt Üniversitesi’nde çalışmalarına devam etti. Burada Cabir ibn Hayyan üzerine yaptığı ikinci doktora tezini 1965’te tamamladı ve bir yıl sonra profesör unvanını aldı. Aynı yıl kendisi gibi şarkiyatçı olan Ursula Sezgin ile evlendi; çiftin kızları Hilal, 1970’te dünyaya geldi.
Sezgin, insanlık tarihindeki bilimsel birikimi konu alan “Geschichte des Arabischen Schrifttums” (Arap-İslam Bilim Tarihi) adlı eserinin ilk cildini 1967’de yayımladı. Bu dev eser, toplam 17 ciltten oluşan ve bilim tarihinin kapsamlı bir özetini sunan bir çalışmadır. 18. cildini yazmakta olan Sezgin, hayatı boyunca bu esere eklemeler yapmaya devam etti.
İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi
2008 yılında, Prof. Dr. Fuat Sezgin’in öncülüğünde Gülhane Parkı’nda kurulan İstanbul İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi, Müslüman bilim insanlarının icat ve keşiflerini tanıtmayı amaçlamaktadır. Müze, astronomi, saat teknolojisi, denizcilik, tıp, fizik, kimya, matematik ve mimari gibi birçok alanda Müslüman bilim insanlarının eserlerinin birebir kopyalarını barındırmaktadır.
Bu müze, Türkiye’de türünün ilk örneği olup Frankfurt’taki benzerinden sonra dünyada ikinci örnektir. Ayrıca, Prof. Dr. Fuat Sezgin tarafından yazılan ve dört dilde yayımlanan “İslam’da Bilim ve Teknik” adlı katalog, müzenin bilim dünyasındaki önemini artırmıştır.
Dil Bilgisi ve Ödüller
Fuat Sezgin, Arapça, Süryanice, İbranice, Latince ve Almanca dahil olmak üzere 27 dili çok iyi derecede biliyordu. Bu yeteneği, İslam bilim tarihi üzerine yaptığı çalışmalarda ona büyük avantaj sağladı.
Aldığı ödüller arasında Kral Faysal Ödülü (1978), Almanya Üstün Hizmet Madalyası (2001) ve T.C. Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü (2013) bulunmaktadır. 2019 yılı Türkiye’de “Prof. Dr. Fuat Sezgin Yılı” olarak ilan edilmiştir.
Vefatı ve Mirası
Prof. Dr. Fuat Sezgin, 30 Haziran 2018’de 94 yaşında vefat etti. Cenazesi, kurucusu olduğu İstanbul İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi’nin karşısındaki alana defnedildi.
Bugün Fuat Sezgin, bilim tarihine yaptığı katkılarla hem Türkiye’de hem de dünya genelinde saygıyla anılan bir bilim insanıdır. Onun mirası, hem eserlerinde hem de müzede yaşamaya devam etmektedir.
