Gaziantep haveydi köfte, köftelik ince bulgurun (simit), salça, soğan, yeşillik ve yağla yoğrularak hazırlanan, Gaziantep mutfağına özgü geleneksel bir yemek çeşididir. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında mahreç işaretiyle koruma altına alınan bu ürün, 21 Nisan 2021 tarihinde tescillenmiş olup yalnızca Gaziantep ili sınırları içinde üretilebilmektedir. Tescil işlemi Gaziantep’i Geliştirme Vakfı tarafından gerçekleştirilmiştir.

Tanım ve Ayırt Edici Özellikler

Gaziantep haveydi köfte; simit olarak adlandırılan köftelik ince bulgurun, yağ, soğan, maydanoz ve biber salçası ile yoğrulmasıyla elde edilir. Ürün, özellikle kış aylarında tüketilmekte olup, geçmişi Gaziantep mutfak kültüründe eskiye dayanır. Hazırlanışı ustalık gerektiren bir süreçtir ve bu yönüyle coğrafi sınırla güçlü bir ün bağı taşır.

Hazırlanışı

Gaziantep haveydi köftenin hazırlanmasında temel bileşen olarak simit adı verilen köftelik ince bulgur kullanılır. Yaklaşık iki su bardağı simit, aynı miktarda su ile ıslatılarak yumuşatılır. Ardından domates ve biber salçası, tuz, kırmızıbiber ve karabiber eklenerek karışım dinlenmeye bırakılır. Bu aşama, bulgurun baharat ve salça ile bütünleşmesini sağlar.

Ayrı bir tavada sadeyağ, tereyağı veya zeytinyağı ile doğranmış kuru soğanlar pembeleşinceye kadar kavrulur. Kavrulmuş soğanlar, dinlenmiş bulgurlu karışıma eklenir ve tüm malzemeler homojen bir kıvam alana dek karıştırılır. Bu karışım, sakız kıvamına ulaşıncaya kadar yoğrulur; bu işlem ürünün dokusunu ve lezzet bütünlüğünü belirleyen kritik bir aşamadır.

Yoğrulmuş köfte harcına isteğe bağlı olarak ince doğranmış domates, maydanoz, taze soğan ve sarımsak ilave edilir. Ayrıca tarhun, ceviz içi veya fıstık içi gibi yöresel katkılar da tercihe göre eklenebilir. Tüm malzemeler eklendikten sonra karışım 4–5 dakika daha yoğrularak son haline getirilir.

Elde edilen harçtan köfteler şekillendirilerek servis edilir. Geleneksel sunumda turşu, ayran ve taze yeşillik eşlikçi olarak tercih edilir. Bu servis biçimi, ürünün Gaziantep mutfağındaki yerleşik tüketim alışkanlıklarını yansıtır.

Coğrafi Sınır ve Üretim Koşulları

Gaziantep haveydi köftenin üretimi, yalnızca Gaziantep ili sınırları içinde gerçekleştirilebilir. Ürünün özgünlüğü, bölgeye özgü üretim tekniği ve ustalık gerektiren yapım süreciyle doğrudan ilişkilidir. Bu nedenle tüm üretim aşamaları coğrafi sınır içinde tamamlanmalıdır.

Denetim Süreci

Ürünün denetimi, Gaziantep’i Geliştirme Vakfı koordinasyonunda yürütülür. Denetim mercii; Gaziantep İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, Gaziantep Büyükşehir Belediyesi, Gaziantep Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği ile Gaziantep Üniversitesi Gastronomi Bölümü temsilcilerinden oluşur. Denetimler yılda en az bir kez düzenli olarak yapılır; ayrıca şikâyet veya ihtiyaç durumunda her zaman gerçekleştirilebilir.

Denetim kapsamında; kullanılan malzemelerin uygunluğu, üretim metoduna ve servis şekline uyumluluk ile mahreç işareti ambleminin doğru kullanımı kontrol edilir. Tescil ettiren kurum, hukuki süreçlerin yürütülmesinden sorumludur.