Köken
Orta Türkçe keber- “şişmek, özellikle karnı şişmek” fiilinden türemiştir. Bu fiilin, Eski Türkçe ḳapar- “şişmek” fiiliyle ortak kökene sahip olması mümkündür; ancak bu kesinlik kazanmamıştır.
Kullanım Alanları
1) Günlük Konuşma Dili / Argo:
- Halk arasında kaba veya aşağılayıcı anlamla kullanılır. Genellikle "ölmek" fiilinin yerini tutar ama çok daha sert ve küçültücü bir tondadır.
Örnek: “O kadar acıktım ki gebermek üzereyim.” (Burada mecazdır, acıkmayı abartmak için kullanılır.)
2) Mecaz Anlamla Duygu İfadesi:
- Aşırı bir hissi anlatmak için mecaz olarak kullanılır. Özellikle “sevgi”, “öfke”, “acı”, “yorgunluk” gibi duygularla birlikte görülür.
Örnekler:
- “Sana olan sevgimden geberiyorum.”
- “Yorgunluktan geberdim resmen.”
- “Sinirden geberteceğim onu!”
3) Hakaret veya Küçümseme İçeren Konuşmalar:
- Kişiyi küçümseyici, tehdit edici veya aşağılayıcı biçimde ifade etmek için özellikle argoda yer bulur.
Örnek: “Geber de kurtul!” gibi ifadeler, ağır hakaret içerebilir.
4) Mizah ve Karikatür / Sokak Dili:
- Mizahi metinlerde ya da karikatürlerde, karakterin yaşadığı aşırı durumları abartmak için kullanılır.
Örnek: Bir karikatürde, güneşin altında terleyen bir karakterin “Sıcaktan geberiyorum!” demesi.
5) Tiyatro ve Sinema (Gerçekçi ve Argo Karakterlerde):
- Sokak diliyle konuşan karakterlerin diyaloglarında gerçekçilik yaratmak için özellikle tercih edilir.
Örnek: Mahalle ağzıyla yazılmış bir senaryoda, karakterlerden biri “Gebermeden su verin!” diyebilir.
6) Deyim ve Sabit İfadelerde:
- Deyimsel kullanımlar yoluyla da yaygındır.
Örnekler:
- “Geberip gitmek” (küçümseyerek ölmek)
- “Geberesiye dövmek” (şiddetli şekilde dövmek)
- “Geberesiye çalışmak” (çok ağır çalışmak)
Uygulama Alanları
- Veteriner, hayvanların ölümünü belirtirken "gebermek" yerine daha nazik terimler kullanmayı tercih eder.
- Edebiyat eserlerinde, karakterlerin duygusal durumlarını vurgulamak için "gebermek" gibi argo ifadeler kullanılabilir.
- İnsanlar, birilerinin ölümü arkasından aşağılama ve kötüleme amacıyla telaffuz ederler.
