Gediz Güveci, Kütahya ili Gediz ilçesine özgü bir yemek olup, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından 10 Kasım 2021 tarihinde tescil edilmiş bir mahreç işaretidir. Gediz ilçesinin mutfak kültüründe önemli bir yere sahip olan bu yemek, yöreye özgü üretim metodu ve malzemeleriyle tanınır. Gediz Güveci, coğrafi sınırda yetiştirilen keçilerden elde edilen etlerle ve özel olarak hazırlanan güveç kaplarında, çam odunuyla yanan taş fırında pişirilmesiyle ayırt edici bir karaktere sahiptir.

Tanım ve Ayırt Edici Özellikler

Gediz Güveci, oğlak veya erkeç eti, kuru soğan, salça, tuz ve sıcak su kullanılarak hazırlanır. Yemeğin hazırlanmasında kullanılan güveç kapları, Manisa’nın Salihli ilçesine bağlı Gökeyüp Köyü’nden temin edilir. Bu kaplar, Gediz ilçesinde iç yağı ile yağlanarak taş fırında 15 gün boyunca pişirilip kullanıma hazır hale getirilir. Pişirme işlemi, çam odunuyla yakılan ve 250 °C sıcaklığa ayarlanmış ateş tuğlasından yapılmış taş fırınlarda gerçekleştirilir. Yemeğin geçmişi eskiye dayanmakta olup, Gediz ilçesinin mutfak kültürü ve coğrafi sınırlarıyla güçlü bir ün bağı bulunmaktadır.

Üretim Metodu

Gediz Güveci’nin hazırlanışı, belirli bir sıralamayı ve yöresel teknikleri takip eder. Aşağıda dört kişilik bir porsiyon için üretim süreci detaylı olarak açıklanmıştır:

Malzemeler

• 250 g oğlak veya erkeç pirzola eti
• 500 g arka but eti
• 50 g ön bel eti
• 200 g kemikli ve yağlı kaburga eti
• 250 ml sıcak su
• 75 g kuru soğan
• 40 g salça
• 4 g tuz

Hazırlık Aşamaları

1. Etlerin Hazırlanması: Kullanılan etler, Gediz ilçesinde yetiştirilen keçilerden günlük olarak temin edilir. Kaburga eti, yağlı ve kemikli olacak şekilde hazırlanır.
2. Fırının Hazırlanması: Ateş tuğlasından yapılan taş fırın, 75 cm kubbe yüksekliğine, 140 cm ve 250 cm uzunluklara sahiptir. Fırın, çam odunuyla yakılarak 250 °C sıcaklığa getirilir.
3. Etlerin Güvece Yerleştirilmesi: Manisa Salihli Gökeyüp Köyü’nden alınan, 21 cm çapında ve 6 cm derinliğindeki güveç kaplarının tabanına tuz serpilir. Önce yağlı kaburga etleri, ardından diğer etler yerleştirilir ve güvecin kapağı kapatılır.
4. Pişirme Süreci: Güveç, 250 °C’deki taş fırına konularak 40 dakika boyunca kendi suyuyla pişirilir. Ardından fırından çıkarılır, kaburga eti alınır ve kalan etlerin üzerine kuru soğan, salça ve sıcak su ile hazırlanan sos eklenir. Kaburga eti tekrar güvece yerleştirilip kapağı kapatılır ve güveç, fırında 5 saat daha pişirilir.
5. Servis: Pişirme tamamlandıktan sonra Gediz Güveci sıcak olarak servis edilir. Tercihe göre yanında soğan ve ekmekle sunulur.

Coğrafi Sınır ve Üretim Koşulları

Gediz Güveci’nin tüm üretim aşamaları, Kütahya’nın Gediz ilçesi sınırlarında gerçekleştirilir. Etler, bölgede yetiştirilen keçilerden elde edilir ve güveç kaplarının hazırlanması da Gediz’de yapılır. Bu kaplar, Manisa Salihli Gökeyüp Köyü’nden temin edilse de, iç yağıyla yağlanarak taş fırında 15 gün pişirilme işlemi Gediz’de tamamlanır. Yemeğin coğrafi sınırla olan bağı, hem üretim metodu hem de kullanılan malzemelerin kökeniyle güçlendirilmiştir.

Denetim ve Tescil

Gediz Güveci, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında Gediz Belediyesi tarafından 9 Nisan 2021 tarihinde başvurusu yapılarak tescil edilmiştir. Denetimler, Gediz Belediyesi koordinasyonunda, Gediz İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü’nden iki üye, Gediz Ticaret ve Sanayi Odası’ndan bir üye ve Gediz Belediyesi’nden bir üye olmak üzere en az dört kişilik bir denetim mercii tarafından yılda bir kez düzenli olarak, ayrıca ihtiyaç duyulduğunda veya şikayet üzerine yapılır. Denetim kriterleri şunlardır:

• Üretim metoduna uygunluk
• Kullanılan bileşenlerin uygunluğu
• Etlerin Gediz ilçesinde yetiştirilen hayvanlardan elde edilmesi
• Güveç kaplarının menşei ve hazırlanma sürecinin uygunluğu
• Gediz Güveci ibaresi ve mahreç işareti ambleminin doğru kullanımı

Denetim mercii, gerektiğinde kamu veya özel kuruluşlardan uzman desteği alabilir veya hizmet satın alabilir. Tescil ettiren Gediz Belediyesi, hakların korunması için hukuki süreçleri yürütür.

Kullanım ve Tanıtım

Gediz Güveci ibaresi ve mahreç işareti amblemi, ürünün kendisi veya ambalajı üzerinde kullanılmalıdır. Eğer bu mümkün değilse, işletmede kolayca görülebilecek şekilde bulundurulur. Bu işaret, yemeğin Gediz’e özgü olduğunu ve coğrafi sınırla olan bağını vurgular.