Gelibolu peynir helvası, Çanakkale ili Gelibolu ilçesinde üretilen ve mahreç işaretiyle tescillenmiş geleneksel bir tatlıdır. Teleme ve/veya tuz kullanılmadan elde edilen taze peynirin, buğday unu ve toz beyaz şekerle karıştırılarak pişirilmesiyle hazırlanan bu ürün, parlak görünümlü, krem rengi ile sarı tonları arasında değişen renge ve lifli bir dokuya sahiptir. Katkı maddesi ve aroma verici içermeyen helva, sıcak ya da soğuk olarak; sade şekilde veya ceviz, Antep fıstığı, kaymak ya da dondurma eşliğinde servis edilebilir. 

Ayırt Edici Özellikler

Gelibolu peynir helvası, Çanakkale ili Gelibolu ilçesinde üretilen, mahreç işaretiyle tescillenmiş yerel bir tatlıdır. Ürün; teleme ve/veya tuz kullanılmadan üretilmiş taze peynir, buğday unu ve toz beyaz şekerin belirli oranlarda bir araya getirilerek geleneksel yöntemlerle hazırlanmasıyla elde edilir. Parlak görünümlü, krem rengi ile sarı tonları arasında değişen renge sahip olan bu tatlı, özellikle baskın taze peynir tadıyla karakterize edilir. Ürünün kıvamı ve rengi, pişirme süreci ve ustalık becerisiyle doğrudan ilişkilidir. Üretimde katkı maddeleri, aroma verici maddeler veya benzeri bileşenlerin kullanımına izin verilmez.

Bileşenler ve Üretim Metodu

Gelibolu peynir helvasının üretiminde kullanılan temel bileşenler şunlardır:

• 1 kg teleme ve/veya tuzsuz taze peynir,
• 750 g toz beyaz şeker,
• 250 g buğday unu.

Üretim süreci, taze peynirin kısık ateşte ısıtılması ve suyunun salınmasıyla başlar. Ardından, buğday unu yavaşça ilave edilir ve karışım homojen bir kıvama gelinceye kadar karıştırılır. Un kokusunun giderilmesi ve karışımın kendi yağını salması sağlanır. Karışım, tencereye yapışmayacak kıvama geldiğinde pişirme süreci tamamlanır. Bu aşamada elde edilen hamura azar azar toz şeker eklenerek karıştırmaya devam edilir. Şekerin kristal yapısı sayesinde karışımda lifli bir yapı (saçaklanma) oluşur ve bu işlemle helva son formuna ulaşır. Elde edilen ürün, dinlendirilerek soğumaya bırakılır ve servise hazır hale gelir.

Sunum ve Tüketim

Gelibolu peynir helvası, soğuk ya da sıcak olarak tüketilebilen bir tatlıdır. Sunumu sırasında ceviz içi, Antep fıstığı, kaymak ya da dondurma gibi ek bileşenlerle birlikte servis edilebilir. Çanakkale ili mutfak kültüründe önemli bir yere sahip olan bu tatlı, gündelik öğünlerde tüketilmesinin yanı sıra özellikle misafir ağırlama, hediyeleşme ve özel günlerde (festival, bayram vb.) hazırlanarak sunulur.

Muhafaza Koşulları

Ürün, serin, kokusuz, rutubetsiz ve doğrudan güneş ışığına maruz kalmayan ortamlarda saklanmalıdır. Uzun süreli muhafaza için soğuk zincir koşullarında, buzdolabında saklanması tavsiye edilir.

Coğrafi Sınır ve Üretim Bağı

Gelibolu peynir helvasının tüm üretim aşamaları, Çanakkale ili Gelibolu ilçesi sınırları içerisinde gerçekleştirilmelidir. Ürünün geçmişi 1300’lü yıllara dayanmaktadır ve yerel mutfak kültürüyle bütünleşmiştir. Ayrıca, helva yapımında kullanılan tekniklerin (hamurun homojen karıştırılması, uygun kıvam ve renk elde edilmesi gibi) ustalık gerektirmesi, ürün ile üretim yeri arasındaki ün bağına işaret eder.

Tescil ve Kullanım

Ürün, 15 Nisan 2024 tarihinde 1566 tescil numarasıyla coğrafi işaret siciline mahreç işareti olarak kaydedilmiştir. Tescil ettiren kuruluş, Gelibolu Ziraat Odası’dır. Gelibolu peynir helvası ibaresi ve mahreç işareti amblemi, ürünün ambalajı üzerinde yer almalıdır. Ambalajda kullanılamadığı durumlarda, bu işaretler ürünün sunulduğu işletmede görünür bir şekilde bulundurulmalıdır.

Piyasaya Arz

Ürün, ilgili gıda mevzuatına uygun etiket bilgileriyle, gıda ile temasa uygun ambalajlarda ya da hijyenik koşullar altında dökme olarak piyasaya sunulabilir. Sunum biçiminde isteğe bağlı olarak süslemelere yer verilebilir.

Denetim Süreci

Denetimler, Gelibolu Ziraat Odası’nın koordinasyonunda; Gelibolu Ziraat Odası, Gelibolu Esnaf ve Sanatkârlar Odası ile Gelibolu İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü temsilcilerinden oluşan en az üç kişilik bir denetim heyeti tarafından gerçekleştirilir. Denetim yılda en az bir kez yapılır; gerek görülmesi hâlinde veya şikâyet üzerine ek denetimler de düzenlenebilir. Denetimlerde bileşen listesi, üretim yöntemi, ürünün piyasaya arzı ve işaret kullanım biçimi incelenir. Uygunsuzluklar tespit edildiğinde gerekli önlemler ilgili kişi ya da kurumlara bildirilir. Denetim süreci 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu çerçevesinde yürütülür ve sonuçları Türk Patent ve Marka Kurumuna bildirilir.