Gömülü Şamdan, Stefan Zweig’in 1937 yılında kaleme aldığı, Yahudilik’le ilişkili tarihî ve mitolojik izlekleri kurguyla harmanlayan bir öyküdür. Türkçe çevirisi Regaip Minareci tarafından yapılmış olup, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları’nın Modern Klasikler dizisinde yer alır.

Konu

Öykü, Kudüs’ten yola çıkarak çeşitli uygarlıklar arasında dolaşan yedi kollu altın şamdanın (Menora) izini sürer. 455 yılında Roma’yı yağmalayan Vandalların eline geçen bu kutsal emanet, Bizans İmparatoru Iustinianus döneminde Konstantinopolis’te ortaya çıkan bir söylencenin merkezindedir. Hikâyede Menora’yı geri getirmek amacıyla genç Benjamin’in Bizans’a gitmesi ve umut içeren bir finale yer verilmesi dikkat çeker.

Temalar

• Tarih ve Kimlik: Şamdanın yolculuğu, Yahudi diaspora tarihine ve kimlik arayışına atıf yapar.
• Söylence ve Kolektif Umut: Hikâye, kaybedilen kutsal bir nesnenin tekrar elde edilmesine yönelik kolektif umudu sembolize eder.
• Diaspora ve Kültürel Süreklilik: Öykü, kutsal ögenin kaçırılışı ve geri dönüş arzusu üzerinden diasporanın süreklilik ve aidiyetini temsil eder.

Üslup ve Yapısal Özellikler

• Tarihsel Mitolojiyle Kurgunun Buluşması: Zweig, tarihî veriler ile mitolojik söylem arasında bir denge kurar.
• Dil: Hikâye anlatımı, öyküsel ipek gibi dokunur; okuyucuyu geçmiş ile bugünün kuytuları arasında gezdirir.
• Yayımlama Bilgisi: Türkçe baskı, 110 sayfadır ve İş Bankası Kültür Yayınları tarafından yayımlanmıştır.

Karakterler ve Figüratif Unsurlar

• Benjamin Marnefeş: Menora’yı iade etmek üzere Bizans’a gönderilen genç bir figürdür; umut ve süreklilik rolünü üstlenir.
• Menora (Yedi Kollu Şamdan): Öyküde kutsal bir emanet olarak yer alır; diasporanın sembolü işlevi görür.